به این نوشته چند امتیاز میدهید؟

قانون جدید چک

در این مقاله قصد داریم تا هر آنچه در قانون جدید چک اضافه شده است خدمت شما عزیزان ارائه دهیم. ابتدا به تعریف چک و موارد استفاده از آن پرداخته ، سپس قوانین جدیدی که در قانون جدید چک آورده شده است ارائه خواهد شد.

چک یکی از اسناد مالی مهم در دنیای امروز به شمار می‌رود و به عنوان ابزاری کاربردی در معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیت ویژه‌ای که چک در معاملات اقتصادی دارد و در راستای افزایش اعتبار به معاملاتی که با آن انجام می‌شود، از سال ۹۷ اصلاحاتی برای قوانین این حوزه در نظر گرفته شد که از اول آذر ماه سال جاری اجرایی شده است. البته برخی از این موارد که نیاز به ایجاد زیرساخت فنی خاصی نداشت، پس از ابلاغ قانون در تاریخ آبان ۱۳۹۷ توسط قوه قضائیه، بانک مرکزی و بانک‌ها عملیاتی شدند.

با توجه به این مساله که در فرآیند صدور چک مبتنی بر لاشه کاغذی، اطلاعات مندرج در لاشه کاغذی چک در هیچ جای دیگری به‌ طور متمرکز و نظام‌مند ثبت و پشتیبان‌گیری نمی‌شود و به صورت لحظه‌ای نظارت و کنترلی بر فرآیند صدور چک انجام نمی‌شود، امکان سرقت، جعل امضای چک ، مفقود و مخدوش شدن برگه چک و از بین رفتن آن در حوادثی همچون زلزله و آتش‌سوزی وجود دارد که منجر به شکل‌گیری دعاوی حقوقی و کیفری متعددی می‌شود.

به همین دلیل از سال ۹۷ اصلاحاتی برای قوانین این حوزه در نظر گرفته شد که از اول آذر ماه سال جاری اجرایی شده است.

بررسی جزئیات قانون جدید چک

۱- اصلاح قانون صدور دسته چک

با اصلاح قانون چک، صدور دسته چک از حیطه اختیار بانک‌های تجاری خارج شده و بانک می‌بایست برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفاً از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام نماید.

سامانه صیاد نیز نسبت به استعلام از سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) و نسبت به صحت مشخصات متقاضی و نداشتن ممنوعیت قانونی برای دریافت گزارش اعتباری از سامانه ملی اعتبارسنجی اقدام نموده و متناسب با نتایج دریافتی، سقف اعتبار مجاز متقاضی را محاسبه و به هر برگه شناسه یکتا اختصاص می‌دهد. به این صورت افراد بدحساب و کلاه‌بردار امکان تبانی با بانک‌ها جهت دریافت دسته چک را نخواهند داشت.

۲- اعتبار صدور چک با ثبت اطلاعات در سامانه یکپارچه بانک مرکزی

در قانون جدید اعتبار صدور چک منوط به ثبت اطلاعات آن در سامانه یکپارچه بانک مرکزی می‌باشد.

بر این اساس، بانک مرکزی مکلف است امکاناتی ایجاد کند که هنگام صدور هر برگه چک، مشخصات هویتی دریافت‌کننده، مبلغ و تاریخ سررسید چک برای شناسه یکتای برگه چک توسط صادرکننده در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت و امکان انتقال چک به شخص دیگر توسط دارنده تا قبل از تسویه، صرفاً با ثبت هویت گیرنده جدید برای همان شناسه یکتای چک در آن سامانه امکان‌پذیر باشد.

با اجرای این قانون، اعتبار چک متکی بر لاشه کاغذی نخواهد بود. زیرا با ثبت اطلاعات مندرج در چک در سیستم متمرکز بانک مرکزی، اعتبار چک افزایش‌ یافته و نگرانی در خصوص از بین رفتن آن در حوادثی از قبیل سیل زلزله و … وجود نخواهد داشت و وقوع جرائمی همچون جعل و سرقت چک به میزان قابل ‌توجهی کاهش خواهد یافت.

۳- استعلام آنی اعتبار صادرکننده چک در زمان صدور

در شرایط فعلی زمانی‌که که چک صادر می‌شود تا زمانی که دریافت‌کننده، چک را به بانک نبرد، از امکان نقدشوندگی چک مطلع نمی‌شود. اما براساس قانون جدید چک، اعتبار صادرکننده چک از زمان صدور چک کنترل شده و برای صادرکننده چک، سقف اعتباری در نظر گرفته می‌شود.

طبق ماده ۸ قانون جدید چک، بانک مرکزی کشور مکلف است دو سال پس از تصویب این قانون، با استفاده از زیرساخت‌های موجود تمهیداتی را ایجاد نماید تا امکان استعلام آخرین وضعیت اعتباری صادرکننده چک شامل:

سقف اعتبار مجاز و سابقه چک‌های برگشتی در سه سال اخیر و میزان مانده تعهدات چک‌های تسویه نشده برای دریافت‌کننده به‌صورت آنی انجام شود.

بنابراین گیرنده چک امکان ارزیابی ریسک معامله با فرد صادرکننده چک را خواهد داشت و سوء استفاده افراد بدحساب و کلاه‌بردار از چک به میزان قابل‌ توجهی کاهش یافته و از صدور چک‌هایی که احتمال برگشت خوردن آن‌ها بالاست نیز جلوگیری به عمل می‌آید.

استعلام چک‌های صیادی از طریق سامانه بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir و یا اپلیکیشن ساد ۲۴ امکان‌پذیر می‌باشد. بر این اساس مشتریان می‌توانند شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک‌های صیادی را در بخش استعلام چک صیادی وارد کرده و نسبت به اعتبارسنجی چک به صورت رایگان و نامحدود اقدام کنند.

۴- ثبت آنی اطلاعات چک در سامانه چک‌های برگشتی

بر اساس قانون جدید چک ، دارنده چک برگشتی ابتدا به بانک مراجعه و تقاضای صدور گواهینامه عدم‌ پرداخت، ثبت آنی اطلاعات چک در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی و درج «کد رهگیری» روی گواهی‌نامه مذکور آن را می‌کند و سپس به دفاتر خدمات الکترونیک قوه قضائیه رفته و شکایت خود را در آنجا ثبت می‌کند.

بعد از ثبت شکایت، طی مدت کوتاهی قاضی پرونده، ظاهر چک را بررسی می‌کند؛ اگر سه شرط اصلی که در متن قانون ذکر شده‌ در ظاهر چک رعایت شده باشد؛ اجرائیه را صادر می‌کند. از لحظه صدور اجرائیه ۱۰ روز به صادرکننده چک برگشتی مهلت داده می‌شود که مطالبات خود را پرداخت کند، در غیر این‌صورت از طریق قانون «نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» با صادرکننده چک برگشتی، برخورد می‌شود.

مزایای قانون جدید چک

حال باید بدانیم که قانون جدید چک چه مزایایی دارد . این مزایا عبارتند از :

  • ثبت اطلاعات در سامانه یکپارچه بانک مرکزی در هنگام صدور چک
  • استعلام آنی اعتبار صادرکننده چک در زمان صدور و پیشگیری از صدور چک بی‌محل
  • حذف ظهر نویسی چک و انجام نقل و انتقالات تنها از طریق سامانه صیاد
  • ممنوعیت صدور و اعطای دسته چک برای اشخاص ورشکسته و معسر از تأدیه محکوم
  • ثبت آنی اطلاعات مربوط به گواهی عدم پرداخت در بانک مرکزی و ارسال گواهی به آدرس صادرکننده

مواردی که ذکر شد باعث می‌شود ریسک وصول نشدن چک به ‌شدت کاهش یابد. برخی از این موارد که نیاز به ایجاد زیرساخت فنی خاصی نداشت، پس از ابلاغ قانون در تاریخ آبان ۱۳۹۷ توسط قوه قضائیه، بانک مرکزی و بانک‌ها عملیاتی شد.

بر همین اساس نیز نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله ای از ۱۵.۴ درصد در پایان سال ۱۳۹۶ ( سال پیش از تصویب قانون چک) به ۹.۲ درصد در پایان شهریور ماه ۱۳۹۹ رسیده است. پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن تمام موارد قانون جدید چک از ابتدای آذر، شاهد کاهش بیش از پیش نسبت چک‌های برگشتی باشیم و اعتماد به این ابزار مالی در کشور افزایش یابد.