به این نوشته چند امتیاز میدهید؟

سهم الارث طبقه سوم

در این مقاله قصد داریم تا درباره سهم الارث طبقه سوم اطلاعات جامع و کاملی را به شما عزیزان ارائه دهیم. ابتدا درباره اینکه چه افرادی در طبقه سوم وراث قرار می گیرند صحبت خواهیم کرد. سپس قوانین مربوط به چگونگی دریافت ارث توسط طبقه سوم وراث را به تفصیل بیان خواهیم کرد.

در صورتی که می خواهید برای تقسیم ترکه دادخواست تنظیم کنید، پیش از تنظیم دادخواست تقسیم ترکه بایستی با قانون تقسیم سهم الارث آشنا باشید. لذا ما در این سایت علاوه بر ارائه نمونه دادخواست ها ، سعی داریم تا شما را با قوانین مربوط به طبقه بندی وراث آشنا کنیم.

چه کسانی مشمول سهم الارث طبقه سوم می شوند؟

در صورتی که کسی از افراد وارث طبقه اولی و طبقه دوم نباشد ، وراث طبقه سوم در اثر فوت مورث ، مالک ترکه او محسوب می گردند.

این است که ماده ۹۲۸ ق.م می گوید:

وراث طبقه سوم چنانکه شق سوم ماده ۸۶۲ ق.م تصریح می نماید عبارتند از : « اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها .

چند نکته در سهم الارث طبقه سوم باید مورد توجه قرار گیرد:

  • اعمام و عمات با اخوال و خالات در یک ردیف هستند ، یعنی آنان طبق قاعده اقربیت ، از متوفی ارث می برند.
  • خویشاوندان ابوینی متوفی خویشاوندان ابی را از ارث محروم می دارند ( مواد ۹۳۰ و ۹۱۸ ق.م)
  • سهم الارث خویشاوندان ابوینی یا ابی ، با خویشاوندان امی متوفی یکسان نیست ، بدین نحو که سهم الارث خویشاوندان ابوینی یا ابی به نسبت ذكور دو برابر اناث تقسیم می شود ، یعنی سهم عمو دو برابر سهم عمه است اما سهم الارث خویشاوندان امی متساوی است ، یعنی نصیب خاله متوفی به مقدار نصیب دایی او می باشد . ( ماده ۱۳۱ ق.م)
  • فرض دایی و خاله هر گاه منحصر به یک نفر باشد سدس ترکه است و هرگاه متعدد باشند ثلث از ترکه و مابقی متعلق به خویشاوندان پدری یعنی عمو و عمه است ، زیرا اعمام و اخوال در طبقه سوم در حکم برادر و خواهر در طبقه دوم هستند. .
  • وراث طبقه سوم نیز دارای درجاتی هستند که به اعتبار نزدیکی به متوفی تعیین می گردد . مثلا عمو، عمه، دایی و خاله متوفی در درجه اول هستند ، اولاد آنها در درجه دوم ، نوه آنها در درجه سوم ، همین گونه هر چه پائین رود طبق قاعده اقربیت درجه مقدم ( نزدیکتر به میت ) درجه موخر ( دورتر به میت ) را از ارث محروم می نماید .
  • قاعده اقربیت در توارث به دستور ماده ۹۳۶ ، با استثناء مواجه شده است و آن تقدم پسر عموی ابوینی بر عموی ابی تنها می باشد ،کسی که از میت دورتر است دیگری را که نزدیکتر می باشد از ارث محروم می نماید.

۱- سهم الارث طبقه سوم از نوع : وارث منحصر به فرد

در صورتی که وارث در طبقه سوم منحصر به یک نفر باشد از هر درجه و رتبه ، تمام ترکه از آن او خواهد بود . زیرا وارثی غیر از او در طبقه مزبور وجود ندارد. این است که ماده ۹۲۹ ق.م می گوید: هریک از وراث طبقه سوم اگر تنها باشد تمام ارث را می برد و اگر متعدد باشند ترکه بین آنها بر طبق مواد تقسیم می شود .

۲- سهم الارث طبقه سوم از نوع : ورثه متعدد

در صورتی که ورثه متعدد باشند به دستور ذیل ماده ۹۲۹ ق.م ترکه بین آنها بر طبق مواد ۹۳۰ به بعد تقسیم می شود: به موجب ماده ۹۳۰ قانون مدنی : اگر میت اعمام يا اخوال ابوینی داشته باشد اعمام يا اخوال ابی ارث نمی برند در صورت نبودن اعمام يا اخوال ابوینی اعمام يا اخوال ابی حصه آنها را می برند.

۳- سهم الارث طبقه سوم از نوع : اعمام ابوینی یا ابی یا امی

در صورتی که ورثه منحصر در چند اعمام ابوینی یا امی باشند به دستور ماده ۹۳۱ ق.م ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود ، زیرا با متحد بودن آنان از حیث جنس ، هیچ یک برتری بر دیگران ندارد و در صورتی که همه ابوینی یا ابی باشند ، حصه ذكور دو برابر اناث خواهد بود . در صورتی که ورثه متوفی منحصر در اعمام ابوینی یا ابی و امی با هم باشند به دستور ماده ۹۳۲ ق.م عمل می شود.

ماده ۹۳۱ قانون مدنی درخصوص سهم الارث طبقه سوم مقرر می دارد :

هرگاه وارث متوفی چند نفر عمو یا چند عمه باشند ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود ، در صورتی که همه آنها ابوینی یا همه ابی یا همه امی باشند . هرگاه عمو و عمه با هم باشند در صورتی که همه امی باشند ترکه را بالسوبه تقسیم می نمایند و در صورتی که همه ابوینی یا ابی باشند حصه ذکور در برابر آنان خواهد بود.

ماده ۹۳۲ قانون مدنی درخصوص سهم الارث طبقه سوم نیز مقرر می دارد :

در صورتی که اعمام امی و اعمام ابوینی یا ابی با هم باشند عم يا عمه امی اگر تنها باشند سدس ترکه به او تعلق می گیرد و اگر متعدد باشند ثلث ترکه و این ثلث را مابین خود بالسویه تقسیم می کنند و باقی ترکه به اعمام ابوینی یا ابی می رسد که در تقسیم ، ذکور دو برابر اناث می برد.

اخوال که شامل دایی و خاله می گردد ، اخوال ابوینی یا ابی یا امی ، در صورتی که ورثه متوفی منحصر در چند دایی و یا چند خاله با دایی و خاله ابوینی یا ابی یا امی می باشند ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود ( مادة ۹۳۳ ق.م ) .

در صورتی که ورثه متوفی منحصر در دایی و خاله ابوینی یا ابی یا دایی و خاله امی با هم باشند ، طبق ماده ۹۳۴ ق.م عمل می شود .

اگر طرف امی یکی باشد سدس ترکه را می برد و اگر متعدد باشد ثلث آن را می برند و بین خود بالسویه تقسیم می کنند و مابقی مال دایی و خاله های ابوینی یا ابی است که آنها هم بین خود بالسویه تقسیم می نمایند.

مطابق مواد ۹۳۵ الی ۹۳۷ قانون مدنی ، اگر برای میت یک یا چند نفر اعمام یا یک یا چند نفر اخوال باشد ثلث ترکه به اخوال و دو ثلث آن به اعمام تعلق می گیرد.

تقسیم ثلث بين اخوال بالسویه به عمل می آید لیکن اگر بین اخوال یک نفر امی باشد سدس حصه اخوال به او می رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آنها داده می شود. در صورت اخیر تقسیم بین آنها بالسویه به عمل می آید .

در تقسیم دو ثلث بین اعمام حصه ذكور دو برابر اناث خواهد بود لیکن اگر بین اعمام یک نفر امی باشد سدس حصه اعمام به او می رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آنها می رسد و در صورت اخیر آن ثلث را بالسویه تقسیم می کنند.

در تقسیم پنج سدس و یا دو ثلث که از حصه اعمام باقی می ماند بین اعمام ابوینی یا ابی حصه ذكور دو برابر اناث خواهد بود.

با وجود اعمام يا اخوال اولاد آنها ارث نمی برند مگر در صورت انحصار وارث به یک پسر عمومی ابوینی با یک عموی ابی تنها که فقط در این صورت پسر عمو، عمو را از ارث محروم می کند لیکن اگر با پسر عموی ابوینی خال یا خاله باشد یا اعمام متعدد باشد ولو ابی تنها پسرعمو ارث نمی برد. هرگاه برای میت نه اعمام باشد و نه اخوال، اولاد آنها به جای آنها ارث می برند و نصیب هر نسل نصیب کسی خواهد بود که به واسطه او به میت متصل می شود .

۳- درخصوص سهم الارث طبقه سوم از نوع : سهم الارث زوجین

به دستور قسمت اول ماده ۹۳۸ ق.م «در تمام مواد مزبوره در این مبحث هریک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه …» همچنین به دستور ذیل ماده ۹۳۸ ق.م. «…متقرب به مادر هم نصیب خود را از اصل ترکه می برد باقی ترکه مال متقرب به پدر است و اگر نقصی هم باشد بر متقربین به پدر وارد می شود .

۴- درخصوص سهم الارث طبقه سوم از نوع : میراث خنثی

در تقسیم ترکه ، شناخت جنس وارث ( زن و مرد) اهمیت اساسی دارد و گاه یکی از مبانی تقسیم است . این تمیز در اشخاص متعارف آسان است ؛ ولی گاه پاره ای از مردم نشانه های هر دو جنس را دارند و به دشواری می توان گفت که اینان در شمار زنان اند یا در زمره مردان . ماده ۹۳۹ ق.م. در پایان احکام مربوط به تقسیم ترکه ، راه حل این مشکل را چنین بیان می کند:

در تمام موارد مذکور در این مبحث و دو مبحث قبل ، اگر وارث خنثی بوده و از جمله وراثی باشد که ذكور آنها دو برابر اناث می برند، سهم الارث او به طریق ذیل معین می شود :

اگر علائم رجولیت غالب باشد ، سهم الارث یک پسر از طبقه خود و اگر علایم اناثیت غلبه داشته باشد ، سهم الارث یک دختر از طبقه خود را می برد و اگر هیچ یک از علایم غالب نباشد ، نصف مجموع سهم الارث یک پسر و یک دختر از طبقه خود را خواهد برد.