تحریر ترکه

مقدمه ای بر تحریر ترکه

در این مقاله قصد داریم تا درباره تحریر ترکه اطلاعات جامع و  کاملی را به شما عزیزان ارائه دهیم. البته در مقالات گذشته در خصوص تقسیم ترکه و مهر و موم ترکه صحبت کردیم. حال می خواهیم بدانیم که تحریر ترکه چیست و برای آن چه اقداماتی باید انجام داد؟

همان طور که قبلا گفتیم اولین اقدامی که در اداره امور ترکه باید به عمل آید نگهداری ترکه است . نگهداری ترکه به وسیله دو عمل انجام می گیرد :۱- مهر و موم کردن ، ۲- تحریر ترکه .

تحریر ترکه چیست ؟

برای احراز ترکیب ترکه ، ضرورتی به رجوع به دادگاه و رعایت آیین دادرسی ویژه نیست . در موارد عادی ، وارثان و طلبکاران و موصی له می توانند در شرکت قهری ترکه با هم کنار آیند و به اداره عملی یک یا چند تن از وارثان تراضی کنند.

با وجود این، گاه که بیم نفاق و اختلاف می رود یا غایب و محجوری در میان وارثان هست ، این ضرورت احساس می شود که ترکیب ترکه به وسیله مقام قضایی احراز می شود .

آیین رسیدگی به درخواست ترافعی نیست و دادگاه نه دعوایی را فصل می کند نه حق و تکلیفی را اعلام می دارد . اقدام او چهره تامینی دارد و تابع امور حسبی است و در اصطلاح «تحریر ترکه» نامیده می شود.

چه کسانی می توانند درخواست تحریر ترکه دهند؟

ماده ۲۰۶ ق.ح . در مقام بیان تحریر ترکه از راه تعیین هدف آن، می گوید: مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است .

درخواست تحریر ترکه اختیاری است و مدیر ترکه ، که به طور معمول وصی منصوب از طرف متوفی یا وارثان است، می تواند از دادگاه محل آخرین اقامتگاه یا سکونت مورث خود بخواهد تا به این اقدام تامینی و اداری بپردازد .

درخواست تحریر ترکه از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی برای اداره اموال پذیرفته می شود ، (ماده ۲۰۶ ق.ا.ح ).

طلبکاران و موصی له برای حفظ حقوق خود می توانند به اقدام تامینی شدیدتری دست زنند و مهر و موم ترکه را از دادگاه بخواهند ( مادة ف.ا.ح ).  اما درخواست تحریر ترکه از آنان پذیرفته نمی شود ، زیرا ضمن درخواست مهر و موم و برداشتن آن وصف اجمالی و صورت ریز ترکه برداشته می شود.

بند ۷ ماده ۱۷۶ و ماده ۲۰۲ ق.ا.ح.  اعلام می کند:

بعد از تحریر ترکه درخواست مهر و موم پذیرفته نمی شود و اگر در اثنای تحرير ترکه درخواست مهر و موم بشود ، فقط آن مقدار که تحریر نشده است مهر و موم می گردد .

ولی در پاره ای موارد که حقوق غایبان و محجوران در ترکه در معرض خطر است یا ترکه متعلق حقوق عمومی قرار می گیرد، درخواست تحریر ترکه برای امین یا قیم اجباری است .

امین غایب و قيم محجور باید در ظرف ۱۰ روز از تاریخ تعیین و ابلاغ سمت نامبرده به آنها در صورتی که ترکه تحریر نشده باشد ، درخواست تحریر ترکه نمایند زیرا به وسیله این امر حق غایب و محجور حفظ می شود ( ماده ۲۰۸ ق.ا.ح).

مراحل تحریر ترکه

وظیفه قیم درخواست تحریر ترکه می باشد ، هر گاه قیم آن را درخواست نکند و یا تأخیر در آن اندازد و خساراتی از این جهت متوجه غائب یا محجور گردد ، قيم ضامن است .

در صورتی که سهم محجور از ترکه متوفی قبل از تعیین قیم معین نشده باشد، قیم باید به محض انتصاب خود درخواست تحریر ترکه نماید و همچنین است در صورتی که پس از تعیین قیم ، سهمی از ترکه متوفی به محجور برسد.

دادگاه صالح برای رسیدگی به درخواست ، وقتی را که کمتر از یک ماه و بیش از سه ماه از تاریخ نشر آگهی نباشد معین کرده و در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می دهد که ورثه یا نماینده قانونی آنها، بستانکاران و مدیونین به متوفی و کسان دیگری که حقی بر ترکه متوفی دارند در ساعت و روز معین در دادگاه برای تحریر حاضر شوند.

علاوه بر آگهی فوق برای هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی و موصی له اگر معین و در حوزه دادگاه مقيم باشند برای حضور در وقت مقرر احضاریه فرستاده می شود.

هرگاه میزان ترکه کمتر از یک هزار ریال باشد آگهی مذکور در ماده فوق لازم نیست و دادگاه وقتی را برای تحریر ترکه معین کرده و به اشخاص ذینفع که معلوم و در حوزه دادگاه مقيم باشند اطلاع می دهد. غیبت اشخاصی که احضار شده اند مانع از تحریر نخواهد بود .

مواردی که باید در صورت تحریر ترکه نوشته شود

برای تحریر صورتی از ترکه برداشته می شود و این صورت باید مشتمل بر امور زیر باشد:

• توصیف اموال منقول با تعیین بهای آن.
• تعیین اوصاف و وزن و عیار نقره و طلا آلات .
• مبلغ و نوع نقدینه .
• بها و نوع برگ های بهادار .
• اسناد با ذکر خصوصیات آنها .
• نام رقبات غير منقول.

بر این صورت ، که حاوی اجزاء مثبت دارایی است ، «مطالبات و بدهی متوفی که به موجب احکام نهایی و اسناد رسمی یا دفاتر و برگهای مربوط به متوفی یا اقرار مدیونین و ورثه مسلم است » نیز افزوده می شود و صورت مجلس لازم و اظهارات اشخاص درباره ترکه در آن می آید.

در مدتی که ترکه تحریر می شود تصرف در ترکه ممنوع است مگر تصرفاتی که برای اداره و حفظ ترکه لازم است و هزینه لازم برای اداره و تحریر ترکه از وجوه نقد متوفی پرداخت می شود و چنانچه وجه نقد نداشته باشد به نظر دادرس بعضی از اموال او که مصلحت اقتضا نماید به فروش می رسد و از ثمن آن هزینه های ضروری پرداخت می گردد ( ماده ۲۱۸ و ۱۹۰ ق.ا.ح)

مواردی که هنگام تحریر ترکه در صورت مجلس باید نوشته شود

در موقع تحریر صورت مجلسی برداشته می شود که مشتمل بر امور زیر باشد :

• نام و سمت متصدی تحریر ترکه.
• نام و مشخصات کسانی که احضار شده و کسانی که حاضر شده اند .
• محلی که تحریر ترکه در آنجا صورت می گیرد.
• اظهارات اشخاص راجع به دارایی و بدهی و ترکه متوفی
• نام و مشخصات کسی که اسناد و اموال به او داده می شود .

به علت جلو گیری از بی نظمی در امور تحریر ترکه ، قانون عملیات اجرایی راجع به بدهی متوفی در مدت تحریر را معلق می کند و مرور زمان نسبت به مطالبات متوفی در مدت تحریر جاری نمی شود ( ماده ۲۱۹ و ۲۲۰ قانون امور حسبی ).

صورت ترکه و همچنین صورت مجلس تحریر ترکه در دفتر دادگاه بایگانی می شود و اشخاص ذینفع می توانند به آن مراجعه نموده و رونوشت بگیرند.

هرگاه در موقع تحریر اختلافاتی بین ورثه راجع به اداره ترکه باشد، دادگاه سعی می کند که اختلاف آنها به طریق مسالمت آمیز مرتفع شود. در غیر این صورت به درخواست یکی از ورثه کسی را از ورثه یا غير آنها برای حفظ ترکه موقتا معین می نماید .

دعاوی راجع به ترکه با بدهی متوفی در مدت تحریر توقیف می شود. (ماده ۲۲۱ ق.ا.ح ). این توقیف نیز، مانند تعلیق در عملیات اجرایی (ماده ۲۱۹) برای تامین نظم مقرر قانون در تصفیه ترکه است نا حکمی بر خلاف آن صادر نشود یا به اعمال اجرایی زودرس منتهی نگردد.

خاتمه تحریر ترکه به ورثه اطلاع داده می شود و هرگاه ورثه یا اقامتگاه آنها معین نباشد اطلاع مزبور به وسيله آگهی در روزنامه خواهد شد (ماده ۲۲۴ ق.ا.ح )