جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی

جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی

در این مقاله قصد داریم تا به موضوع جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی بپردازیم. یکی از اموری که متاسفانه با وجود اینکه بسیار شایع است ولی هم در قانون مجازات اسلامی و هم در قانون جرایم رایانه ای در خصوص آن پیش بینی مشخصی صورت نگرفته است.

در این مطلب قصد داریم با توجه به کلیات حقوق جزا و قانون جرایم رایانه ای و البته رویه و عرف حاکم بر این دعاوی به جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی بپردازیم.

جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی چیست؟

پیش از هرچیز لازم است تا بدانیم که در حالت کلی جرم رابطه نامشروع به چه معناست. قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات در ماده ۶۳۷، جرم رابطه نامشروع را این چنین تعریف نموده است:

زن و مردی که بین آنها علقه زوجیت نباشد، (یعنی محرمیتی بین آنها نیست) مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا از قبیل تقبیل (منظور بوسیدن) یا مضاجعه (منظور همبستر شدن) شوند، به شلاق تا نود و نه ضربه محکوم خواهند شد و اگر عمل با عنف و اکراه باشد فقط اکراه کننده تعزیر می‌شود.

از این ماده این گونه برداشت می شود که اولا؛ جرم زنا از شمول جرم رابطه نامشروع خارج است و عنوان مجرمانه مستقلی دارد.

ثانیا؛ همانطور که در متن ماده از الفاظ تقبیل و مضاجعه استفاده شده است، بیانگر این موضوع است که حتما بایستی یک عمل فیزیکی بین زن و مرد بدون علقه و رابطه زوجیت محقق شده باشد تا بتوان عنوان مجرمانه ماده ۶۳۷ یعنی جرم رابطه نامشروع محقق شده باشد.

نظریات اداره حقوقی قوه قضائیه در خصوص رابطه نامشروع

اما اداره حقوقی قوه قضاییه به دلیل برداشت ها و تفاسیر مختلفی که از این ماده و جرم رابطه نامشروع اقدام به صدور نظریات مشورتی نموده است که قضات می توانند بر حسب محتویات و ادله موجود در پرونده طبق این نظریات اقدام به صدور رای نمایند.

برخی از این نظریات عبارتست از:

– نظریه ۹۷۹/۷ – ۲/۳/۱۳۶۳:
«صرف مکاتبه مبنی بر ابراز تمایل و علاقه به ازدواج بین مرد و زنی که فاقد موانع نکاح می باشند جرم تلقی نمی شود و با جرم نبودن عمل اولیاء آنان هم وصف شاکی خصوصی را نخواهند داشت.»

– نظریه ۲۴۵۲/۷ – ۱/۶/۱۳۷۸:
«صرف نوشتن نامه عاشقانه از مصادیق رابطه نامشروع محسوب نمی شود.»

– نظریه مـشورتی شـماره ۷/۳۰۲۲:
«صرف تنها بودن زن و مردی در یک جا نمی ‌تواند از مصادیق رابطه نامشروع و یا اعمال منافی‌ عفت بـه شـمار آید.»

– نظریه شماره ۷/۳۸۸۰ – ۱۳۸۱/۴/۱۴:
«رابـطه نـامشروع، مـوضوع ماده ۶۳۷ قانون مـجازات اسلامی (کتاب پنجم) در قانون تعریف نشده مع‌ هذا‌، همانطور که از عنوان آن بر می ‌آید عملی دوجانبه یعنی توافق دو نـفر زن و مـرد اجـنبی (نامحرم) بر نوعی از روابط جنسی ناقص غیر از‌ زنـا و امـثال آن اسـت.

بنابراین؛ صـرف‌ مکالمه تلفنی یا ارتباط اینترنتی، قدم زدن در پارک یا خیابان بدون لمس یکدیگر، مکاتبه نوشتاری یا مجازی و… رابطه نامشروع به معنی یاد شده به شمار نمی ‌آید.»

– نظریه شماره ۷/۹۳۷ ـ ۱۳۹۲/۵/۲۳:
«صرف در خلوت بودن با نامحرم در قانون جـرم شـناخته نشده اعم از اینکه در منزل یا داخل وسیله نقلیه یا هر جای دیگری باشد زیرا‌ به موجب این ماده رابطه نامشروع و یا عمل منافی عفت را از قبیل تقبیل یا مضاجعه مثال زده اسـت.»

– نظریه مشورتی شماره ۷/۳۲۷ ـ ۱۳۹۱/۲/۱۸ اداره حقوقی قوه قضاییه‌ نیز‌ به شرح زیر است:

سوال: در صورتی کـه خـانمی (اعم از مجرد یا متأهل) از طریق تلفن با مردی نامحرم تماس‌های مکرر داشته باشد یا پیامک‌های عاشقانه یا شوخی‌های جنسی و یا‌ ایمیل های متعدد با موضوع روابط جنسی به یکدیگر ارسـال نـمایند یا از طریق نرم‌افزارهای ارتباطی مجازی تحت موبایل با‌ یکدیگر روابط غیر متعارف داشته باشند.

آیا چنین مواردی مصداق رابطه نامشروع یا‌ اعمال مـنافی عـفت موضوع ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسـلامی مـصوب ۱۳۷۵ می باشد؟

پاسخ: «صرف‌نظر از اینکه تطبیق موضوع و ‌‌رفتار با حکم قانونی وظیفه مرجع قضائی رسیدگی کننده است که با توجه به محتویات پرونده انجام می‌شود ولی ارتـباط تـلفنی یا اینترنتی یا مـجازی بـه این نحو در صورت وجود سایر شرایط قانونی و با توجه به عرف محل ممکن است رابطه نامشروع تلقی شود.»

ملاحظه می فرمایید که در این خصوص نظرات مختلفی ارائه شده است که اگر بخواهیم از تمامی موارد فوق و البته رویه حاکم در محاکم قضایی، جمع بندی به عمل آوریم، باید بیان داشت که؛

اگر زن و مردی که فاقد رابطه زوجیت می باشند، در فضای مجازی در خصوص مسائل جنسی و خارج از عرف، اخلاق و فرهنگ حاکم بر کشور با یکدیگر صحبت نمایند، در صورت اثبات این موضوع و البته شکایت شاکی، ممکن است به جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی محکوم شوند.

جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی چه مجازاتی دارد؟

همانطور که در ماده ۶۳۷ قانون مجازات به آن اشاره شد، درصورت اثبات جرم رابطه نامشروع، مجازات هریک از مرتکبین شلاق تا ۹۹ ضربه می باشد مگر اینکه به صورت تهدید یا اکراه محقق شده باشد که فقط اکراه کننده به مجازات محکوم خواهد شد.

اما در خصوص مجازات این ماده مطابق یک رای وحدت رویه در سال ۹۸ تغییراتی به وجود آمد.

بسیاری از حقوقدانان بر این عقیده بودند که جرم موضوع ماده ۶۳۷ یک نوع جرم شرعی محسوب شده و از آنجایی که جرائمی را که شرع و فقه ما تعیین نموده است قابل تعلیق یا تخفیف نمی باشد.

اما در سال ۹۸، قوه قضاییه با صدور رای وحدت رویه ، عنوان نمود که؛ جرم موضوع ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، از جمله جرائم شرعی محسوب نشده و بنابراین قابل تخفیف یا تعلیق اجرای مجازات می باشد.

طریقه و نحوه اقدام به طرح دعوا

برای اقدام به طرح هرگونه دعوا یا شکوائیه طبیعتا می بایست اسناد و مدارکی را به همراه داشت.

اگر دارای اسناد و مدارکی در این زمینه می باشید می بایست با مراجعه به شعب دادگاه کیفری دو محل اقامت خود مراجعه و با پرداخت هزینه دادرسی معادل؛ ۱۰۰.۰۰۰ هزار ریال شکوائیه خود را ثبت نماید.

در این خصوص لازم به ذکر است که؛ اولا اطلاعات و مدارکی که از طریق برنامه و نرم افزار هایی خارجی نظیر واتس آپ، تلگرام حاصل شود اصولا توسط قضات و محاکم دادگستری به عنوان دلیل پذیرفته نمی شود.

ثانیا در جرائم منافی عفت (زنا، لواط، رابطه نامشروع کمتر از زنا) موضوع مستقیما توسط دادگاه رسیدگی خواهد شد و دادسرا نقشی در این رابطه نخواهد داشت.

جدای از ثبت شکوائیه در دادگاه، می توان با مراجعه به هریک از دفاتر خدمات قضایی نسبت به ثبت شکوائیه خود اقدام نمود.

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ در خصوص جرائم منافی عفت در فضای مجازی، قانون مجازات اسلامی و قانون جرایم رایانه ای متاسفانه هیچ تصمیم یا مقرره ای اتخاذ ننموده اند به همین جهت از این موضوع در محاکم دادگستری آرای مختلف و متفاوتی صادر می شود.

اما به طور کلی و بر اساس رویه ی حاکم در محاکم قضایی؛ چنانچه زن و مردی که بین آنها رابطه زوجیتی وجود نداشته باشد، در فضای مجازی در خصوص مسائل جنسی و غیر متعارف گفت و گو نمایند ممکن است به جرم رابطه نامشروع در فضای مجازی ، موضوع ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی محکوم شوند