دادستان کیست

دادستان کیست؟

شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که دادستان کیست و چه وظایفی دارد؟ برای اطلاع از این موضوع تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

مطابق با قوانین رایج کشور، برای تحقق عدالت، اجرای قانون و حفظ حقوق افراد جامعه و جلوگیری از تضییع آن، افراد مختلفی بر حسب قانون وظیفه دارند برای تحقق این امر خطیر مبادرت نمایند.

به همین منظور قوه قضاییه یکی از مهم ترین ارکان تحقق عدالت با تعلیم و آموزش افراد و انتصاب آنان در پست و مقام های قضایی و همچنین تعقیب مجرمین و اجرای مجازات آنها نقش ویژه ای در اجرای قانون و حفظ حقوق جامعه و افراد ایفا می نماید.

در همین راستا در این مطلب قصد داریم به یکی از مهم ترین مقام قضایی بپردازیم و بدانیم که دادستان کیست و چه وظایفی دارد؟

دادستان کیست و چه وظایفی دارد؟

برای اینکه بدانید دادستان کیست بایستی با وظایف وی آشنا شوید. بسیاری از افراد جامعه با وظایف و اختیارات مقام هایی قضایی که در دادسرا و دادگاه های کشور اشتغال نموده ندارند.

اما در خصوص دادستان به عنوان یکی از مهم ترین مسئولین قضایی در کشور و وظایف قانونی محوله می بایست بیان داشت که:

دادستان یا مدعی العموم شخصی است که بر دادسرا و کلیه کارکنان قضایی دادسرا و همچنین کلیه ضابطین دادگستری ریاست دارد.

همچنین به عنوان مقام تعقیب وظیفه دارد پس از شکایت شاکی، یا اطلاع از وقوع جرم در جرائم غیر قابل گذشت، برای کشف حقیقت و شناسایی متهم، اقدام به تعقیب متهم یا متهمین جرم واقع شده بنماید.

دادستان نیز از رتبه و درجه بندی نیز برخوردار می باشد، به عبارتی دادستان کل کشور، دادستان مرکز استان و دادستان شهرستان، دادستان نظامی که مطابق با قانون اقدام به انجام وظایف محوله می نمایند.

انتصاب کلیه دادستان های کشور با کسب نظر از دادستان کل کشور انجام می شود و بر اعمال کلیه دادستان ها نظارت دارد.

وظایف و اختیارات دادستان در قانون اساسی

پس از آشنایی با شخص دادستان و رتبه بندی دادستان ها در حقوق ایران بهتر است با وظایف و اختیاراتی قانونی دادستان آشنا شویم.

در ابتدا می بایست وظیفه دادستان به عنوان یک مقام قضایی را در مهم ترین قانون کشور، یعنی قانون اساسی جست و جو نمود. ( دادستان کیست )

قانون اساسی مستقلا اقدام به تعیین وظایف دادستان ننموده است بلکه در راستای ایجاد وظیفه و تکلیف برای قوه قضاییه، اشاره ای نیز به وظیفه دادستان داشته است.

در همین راستا اصل یکصد و پنجاه و ششم مقرر نموده است که:

قوه قضائیه‏ قوه‏ ای‏ است‏ مستقل‏ که‏ پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی‏ و مسئول‏ تحقق‏ بخشیدن‏ به عدالت و عهده دار وظایف زیر است.

‎‎‎رسیدگی و صدور حکم‏ در مورد تظلمات‏، تعدیات‏، شکایات‏، حل‏ و فصل‏ دعاوی‏ و رفع خصومات‏ و اخذ تصمیم‏ و اقدام‏ لازم‏ در آن‏ قسمت‏ از امور حسبی‏، که‏ قانون‏ معین‏ می‏ کند.

• احیای‏ حقوق‏ عامه‏ و گسترش‏ عدل‏ و آزادیهای‏ مشروع‏.
  ‎‎‎‎
• نظارت‏ بر حسن‏ اجرای‏ قوانین‏.
• کشف‏ جرم‏ و تعقیب‏ مجازات‏ و تعزیر مجرمین‏ و اجرای‏ حدود و مقررات‏ مدون‏ جزایی‏ اسلام‏
• اقدام‏ مناسب‏ برای‏ پیشگیری‏ از وقوع‏ جرم‏ و اصلاح‏ مجرمین‏.
• بند سوم از این اصل قانونی بیانگر وظیفه و اختیارات دادستان می باشد.

اما به موجب قانون، دادستان در قوانین آئین دادرسی کیفری، مدنی، امور حسبی و… نیز از حقوق و اختیاراتی برخوردار می باشد که به آنها نیز پرداخته خواهد شد.

ریاست بر دادسرا و ضابطین دادگستری و اعمال نظر در تصمیم نهایی بازپرس

همانطور که بیان شد، دادستان شهرستان بر کلیه اقدامات ضابطین دادگستری (نیروی انتظامی) و سایر مراجع قضایی از جمله دادیار پس از کشف و تحقیق از متهم، شهود و مطلعین و … حق نظارت داشته و ضابطین و دادیاران حاضر در دادسرا موظف به انجام تدابیر و دستورات دادستان می باشند.

همچنین پس از اینکه بازپرس نسبت به موضوعی رسیدگی نمود و بنابر نظر خود موضوع نیاز به انجام تحقیق بیشتر نداشته باشد و اقدام به صدور قرار نهایی مبنی بر مجرمانه بودن یا نبودن عمل ارتکابی از سوی مرتکب بنماید، تصمیم نهایی اتخاذ شده، می بایست به نظر دادستان برسد.

چنانچه دادستان با نظر بازپرس موافق باشد طبق نظر بازپرس اقدام می شود ولی اگر دادستان با نظر بازپرس موافق نباشد، موضوع برای حل اختلاف به دادگاه کیفری ارجاع خواهد شد.

حمایت از افرادی که توانایی دفاع از حقوق خود را نخواهند داشت

در جامعه بسیاری از افراد وجود دارند که از حقوق و اختیاراتی برخوردار می باشند اما توانایی اعمال حقوق خود را ندارند در همین راستا قانون گذار به دادستان این اختیار را اعطا نموده است تا به عنوان نماینده جامعه و دستگاه قضا از جانب این اشخاص اقدام به اعمال حقوق آنان نماید.

موارد زیر برخی از اختیارات دادستان در این موارد می باشد:

• جمع آوری ادله در خصوص اشخاص سفیه، صغار، فاقد ولی و همچنین جنون اشخاص.
• تعیین قیم برای محجوران.
• دادخواست عزل قیم.
• حفظ اموال مجانین، صغار و غیر رشیدها تا زمان تعیین قیم.
• درخواست تعیین امین برای جنین.
• حفظ اموال اشخاصی که نیاز به تعیین امین دارند تا زمان معرفی امین.
• درخواست تعیین امین در مورد اموال شخص غایب مفقودالاثر.
• اجازه ازدواج یا طلاق به مجانین.
• ترکه متوفی در سریع ترین زمان ممکن پیش از حضور و بررسی دادرس دادگاه.
• حفاظت از اموال مجهول المالک.
• حفظ ترکه متوفی های بدون وارث.

همچنین مطابق با ماده ۷۱ از قانون آئین دادرسی کیفری:

در مواردی که تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی است، اگر بزه‏ دیده طفل یا مجنون باشد و ولی قهری یا سرپرست قانونی او با وجود مصلحت مولّی علیه اقدام به شکایت نکند، دادستان موضوع را تعقیب می کند.

همچنین در مورد بزه‏ دیدگانی که به عللی از قبیل معلولیت جسمی یا ذهنی یا کهولت سن، ناتوان از اقامه دعوی هستند، دادستان موضوع را با جلب موافقت آنان تعقیب می کند.

در این صورت، در خصوص افراد محجور، موقوف شدن تعقیب یا اجرای حکم نیز منوط به موافقت دادستان است. ( دادستان کیست )

حضور در دادگاه به جهت دفاع از کیفرخواست

در صورتی که بازپرس پرونده عمل ارتکابی متهم را واجد عنوان مجرمانه تشخیص دهد و دادستان نیز موافق موضوع باشد، بنابر نظر دادستان اقدام به تنظیم کیفرخواست برای متهم صورت گرفته و پرونده برای رسیدگی بیشتر و تعیین مجازات به دادگاه کیفری ارسال می شود.

پس از ارسال کیفرخواست دادستان یا نماینده وی موظف می باشند که برای دفاع از عنوان انتهام انتسابی به متهم و دفاع از کیفرخواست در دادگاه حاضر شوند. ( دادستان کیست )

اجرای مجازات مجرمین

پس از صدور حکم از دادگاه های کیفری، و انجام تشریفات قانونی نظیر رسیدگی به اعتراض در دادگاه تجدید نظر یا دیوان عالی کشور؛ پرونده به همراه مجرم برای اجرای مجازات به واحد اجرای احکام ارجاع می شود و قاضی اجرای احکام کیفری تحت نظارت و ریاست دادستان، اقدام به اجرای حکم دادگاه می نماید.

بنابراین اگر دادستان تشخیص دهد که مجازات مجرم برای مدتی به تعویق افتاده یا تبدیل به مجازات دیگری شود، این موضوع برای تصمیم نهایی به قاضی صادرکننده حکم نهایی ارجاع خواهد شد.

نتیجه گیری

در این مقاله سعی نمودیم به شما بگوییم دادستان کیست و چه وظایفی دارد؟ به طور خلاصه دادستان به عنوان مقام تعقیب به وسیله قانون برای حفظ حقوق جامعه از وظایف متعدد و بی شماری برخوردار بوده که البته بر اعمال کلیه ضابطین دادگستری، دادیاران و کارمندان قضایی دادسرا ریاست و نظارت خواهد داشت.

جدای از این مساله دادستان در اجرای مجازات، اتخاذ نظر در خصوص تصمیم نهایی بازپرس و صدور کیفرخواست و همچنین حضور در دادگاه و دفاع از کیفرخواست صادره وظیفه قانونی خواهد داشت.