به این نوشته چند امتیاز میدهید؟

تفاوت دادخواست و درخواست

اگر نمی دانید که تفاوت دادخواست و درخواست چیست با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید. شاید تا به حال تصور می کردید این دو واژه یک مفهوم مشابه دارند و تفاوتی با هم ندارند. برای درک بهتر این تفاوت ابتدا باید به تعریف هر یک پرداخته و با اصلاحات مشابه دادخواست آشنا شوید.

مفهوم دادخواست

به منظور مشخص شدن تفاوت دادخواست و درخواست ابتدا بایستی به تعریف دادخواست بپردازیم. به موجب ماده ۴۸ ق . ج . ا شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می باشد.

به وسیله دادخواست و کسی که دادخواهی می کند ( خواهان ) طرف خود را به دادرسی می خواند ( خوانده ) یعنی او را به دادگاه دعوت می کند تا با حضور طرفین ترافع و احقاق حق به عمل آید.

قانونگذار دادخواست را در دو مفهوم متفاوت به کار برده است:

مفهوم نخست – « دادخواست » ، در لغت ، مصدر مرکب مرخم ، « دادخواستن » است . دادخواستن ، از جمله به معنای و دادخواهی کردن ، عدالت طلبیدن ، تظلم و … آمده است.

دادخواست ، در ماده ۴۸ ق . ج . (ماده ۷۰ ق.ق.) در همین مفهوم به کار رفته است : «شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می باشد…» .

بنابراین به موجب این ماده شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم دادخواهی کردن ، عدالت طلبیدن یا تظلم است . پس در این مورد به دادخواست و در مفهومی متفاوت از برگ دادخواست و به کار رفته و در واقع به معنای دادخواهی کردن است.

مفهوم دوم – دادخواست در بسیاری از مواد ق . ج .، به معنای سندی آمده که حاوی دادخواست به مفهوم نخست است. در این مفهوم دادخواست سندی است که به موجب آن از دادگاه دادخواهی می شود .

در حقیقت دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگ های چاپی مخصوص نوشته شده و این برگ ، باید حاوی نکات مندرج در ماده ۵۱ ق . ج . باشد.

بنابراین دادخواست ، به مفهوم نخست ، با تسلیم « دادخواست » ، به مفهوم دوم و یا تسلیم برگ دادخواست ، با رعایت شرایط قانونی ، به عمل می آید. دادخواست ، از جمله در مواد ۵۳ ( بند ۱ ، ۵۷، ۵۹ ( جمله ی اخیر)، ۶۰ ق . ج . و … در مفهوم دوم به کار رفته است .

اصطلاحات مشابه دادخواست

۱- درخواست

به منظور مشخص شدن تفاوت دادخواست و درخواست ابتدا بایستی به تعریف درخواست بپردازیم.

درخواست ، به مفهوم اعم ، دقیقا معادل تقاضا یا خواهش کردن ، است . عملی که از دادگاه در پی درخواست ، بدین مفهوم ، صادر می شود می تواند عمل ساده قضایی و یا در قالب قرار باشد ، مانند دستور تجدید جلسه و یا صدور قرار اتیان سوگند، که به ترتیب در مواد ۱۰۴ و ۲۷۰ ق.ج. پیش بینی شده است.

درخواست جلب (ثالث) ، درخواست تجدیدنظر ، درخواست فرجام ، درخواست اعاده دادرسی ، از جمله ، به ترتیب مواد ۱۳۵ ، ۱۷۵ ، ۳۸۰ و ۴۲۶ ق.ج. ، در معنای اعم به کار رفته است .

درخواست به مفهوم اخص ، اقدامی است که دادگاه را مکلف به رسیدگی ، به مفهوم اخص ، و صدور رای می نماید. درخواست ، به مفهوم اخص کلمه ، از جمله در مواد ۱۰۸ و ۳۱۰ ق.ج. در همین معنا به کار رفته است .

اما باید توجه داشته که رای مورد انتظار درخواست کننده، جز در مورد صدور حکم ابطال رای داور (ماده ۴۹۰ ق. م.) نمی تواند بیش از قرار باشد؛ مانند قرار تامین خواسته ، و قرار دستور موقت.

در تمام مواردی که درخواست های اخیر ، یا درخواست به مفهوم اخص کلمه ، قبل از اقامه دعوا مطرح می شود، و یا در صلاحیت دادگاهی غیر از دادگاه رسیدگی کننده به اصل دعوا می باشد (ماده ۳۱۲ ق. ج.) می بایست ، جز در موارد استثنائی (از جمله درخواست دادرسی فوری خارج از دادگاه کتبی و حتی بر برگ های چاپی مخصوص (برگ داد خواست) نوشته شود.

در مواد ۱۵۱ و ۳۱۳ ق. ج. درخواست شفاهی پیش بینی شده که می بایست در صورت مجلس قید و به امضای درخواست کننده برسد . خصوصیت بارز این درخواست ها و تمایز آن ها با درخواست به مفهوم اعم این است که معمولا هزینه ای به آن تعلق می گیرد.

درخواست در امور حسبی، درخواست (در خواست نامه) در امور حسبی ممکن است کتبی یا زبانی باشد – درخواست زبانی در صورت مجلس نوشته شده و به امضای درخواست کننده می رسد ، (ماده ۱۳ قانون امور حسبی ، مصوب ۱۳۱۹).

رسیدگی به امور حسبی ، در تمام مواردی که در ق.ا.ح. به قانون آیین دادرسی مدنی ارجاع شده است برابر ق. ج. و در سایر موارد، ترتیبات خاص مقرر در قانون امور حسبی ، که قانون خاص است ، علیرغم عموم ماده ۱ ق. ج.، می بایست رعایت گردد.

۲- تقاضا

به منظور مشخص شدن تفاوت دادخواست و درخواست ابتدا بایستی به تعریف تقاض بپردازیم.

قانونگذار ، در قانون جدید ، در مواد متعددی واژه «تقاضا» را در مفهوم دقیق و عرفی آن به کار برده است ؛ اما در مواردی این واژه را در معنای درخواست ، به مفهوم اخص به کار گرفته است ، از جمله ماده ۱۱۰ ق.ج. تقاضای صدور قرار تامین.

حتی در ماده ۱۵۹ ق.ج. دعوای ممانعت از حق را «تقاضای کسی» می داند که «رفع ممانعت از حق ارتفاق خود را بخواهد.»

قانونگذار ، در این موارد واژه مزبور را معادل درخواست ، به مفهوم اعم ، یعنی «خواهش» به کار برده است.

چنانچه درخواست (تقاضا) در مفهوم اعم آن ، یعنی خواهش ، به کار رفته باشد، نه تنها شکل خاصی ندارد بلکه هزینه ای نیز به آن تعلق نمی گیرد (مانند تقاضای مهلت مناسب که در ماده ۹۷ ق.ج. پیش بینی شده و یا درخواست تاثیر جلسه که در ماده ۹۶ همین قانون آمده است.)