ارث مادر به فرزندان

ارث مادر به فرزندان

در این مقاله قصد داریم تا درباره ارث مادر به فرزندان اطلاعات جامع و کاملی را به شما عزیزان ارائه دهیم. زمانی که صحبت از سهم الارث و تقسیم ترکه می شود اکثرا تصورشان ارث پدری است. در حالی که ارث مادر به فرزندان نیز از مواردی است که ممکن است در تقسیم ترکه مطرح باشد.

چنانچه می خواهید بدانید که قانونگذار برای ارث مادر به فرزندان چه پیش بینی هایی کرده با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

در ارث مادر به فرزندان نیز مانند ارث پدری ، تمامی خویشاوندان متوفی با همدیگر از او ارث نمی برند بلکه وجود خویشاوندان نزدیکتر خویشاوندان دورتر را از ارث محروم می نماید. همچنین وجود بعضی از خویشاوندان مانع می شود که بعضی از ورثه تمام یا قسمتی از سهم خود را از ارث ببرند.

ورثه طبقه اول

پیش از اینکه به بیان قوانین موجود برای ارث مادر به فرزندان صحبت کنیم لازم است تادرباره ورثه طبقه اول اطلاعات بیشتری داشته باشید. در مقاله « سهم الارث طبقه اول » به تفصیل درباره ورثه طبقه اول صحبت کردیم و گفتیم که چه کسانی در این طبقه قرار دارند. در این مطلب نیز لازم است تا مختصری درباره سهم الارث این طبقه صحبت کنیم.

در این طبقه دو دسته وراث وجود دارند که عبارتند از:

۱- دسته اول: پدر و مادر

۲- دسته دوم: اولاد و نوه و نبیره و…

پدر و مادر میت در کنار اولاد او و در صورتی که متوفی اولاد نداشته باشد در کنار نوه و در صورت نداشتن نوه در کنار نبیره و… از متوفی ارث می برند.

از این رو نه فرزندان متوفی مانع ارث بردن پدر و مادر او می شوند و نه پدر و مادر متوفی مانع ارث بردن فرزندان. فقط باید توجه داشت با وجود فرزند (دختر یا پسر) نوه ها یا نبیره ها ارث نمی برند. در واقع هنگامی نوه ها در کنار پدر و مادر متوفی ارث می برند که فرزندان متوفی در زمان مرگش زنده نباشند.

این مورد درباره نبیره های متوفی نیز صدق می کند یعنی نبیره ها هنگامی در کنار پدر و مادر ارث می برند که در زمان مرگ مورث، فرزندان یا نوه های او زنده نباشند.

مثال: فرض کنیم آقای (الف) فوت می کند. در زمان فوت او:

اگر فقط پدرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و مادر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پدر او تعلق می گیرد.

اگر فقط مادرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و پدر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به مادر او تعلق می گیرد.

اگر فقط یک دختر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند پسر نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به دختر او تعلق می گیرد.

اگر فقط یک پسر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند دیگری نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پسر او تعلق می گیرد.

اگر فقط پدر و مادرش وارث او باشند (متوفی فرزندی نداشته باشد): در این صورت یک سوم از ترکه به مادر و دو سوم به پدر متوفی می رسد.

در این حالت اگر متوفی علاوه بر پدر و مادر دارای چند خواهر یا برادر نیز باشد، گرچه از ترکه سهمی ندارند ولی موجب خواهد شد که مادر نتواند بیش از یک ششم از ترکه ارث ببرد.

برای اینکه برادر و خواهر متوفی مانع از تعلق گرفتن بیش از یک ششم از ترکه به مادر شوند میت باید لااقل دو برادر یا یک برادر یا دو خواهر یا چهار خواهر داشته باشد و پدر آنان نیز زنده باشد و از ارث ممنوع نباشند مگر به سبب قتل و اینکه برادر و خواهرها یا از یک پدر و مادر باشند یا از یک پدر. به این حالت به اصطلاح «حجب» گفته می شود و می گویند: «مادر حاجب دارد.»

اگر فقط چند پسر وارث او باشند (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند دختر نداشته باشد): در این صورت تمامی ترکه به طور مساوی بین پسران متوفی تقسیم می شود و اگر بعضی از ورثه او پسر و برخی دختر باشند: در این صورت پسران دو برابر دختران ارث می برند. (برای مثال اگر فردی سه پسر و دو دختر داشته باشد، ترکه به هشت قسمت تقسیم می شود و سهم هر دختر یک هشتم و سهم هر پسر دو هشتم از ترکه خواهد بود).

اگر فقط نوه ها وارث او باشند (والدین و فرزندان متوفی در قید حیات نباشند): در این صورت نوه ها جانشین فرزندان متوفی محسوب شده و حسب مورد سهم پدر و مادر خودشان را می برند برای مثال در فرض قبلی نوه های دختری یک هشتم و نوه های پسری دو هشتم ارث می برند. البته در میان خود آنان نیز سهم پسر دو برابر دختر است یعنی اگر از نوه دختری یک نفر دختر و یک نفر پسر باشد سهم پسر از یک هشتم دو برابر است که می شود دو سوم از یک هشتم.

اگر پدر و مادر همراه با یک دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد): هر یک از پدر و مادر یک ششم از ترکه و دختر یک دوم ارث می برد. در اینجا یک ششم از ترکه اضافه می آید که باقی مانده به نسبت سهم هر یک از وراث بین آنان تقسیم می شود، مگر آن که مادر حاجب داشته باشد که از یک ششم باقی مانده چیزی به ارث نمی برد.

اگر پدر یا مادر با یک دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد و یکی از والدین او قبلاً فوت کرده باشند) : در این صورت پدر یا مادر یک ششم و دختر یک دوم ارث می برد. در اینجا نیز یک سوم از ترکه باقی می ماند که به نسبت سهام ورثه بین آنان تقسیم می شود.

اگر پدر یا مادر یا هر دو با چند دختر ورثه او باشند (متوفی فرزند پسر نداشته باشد): در این صورت اگر والدین متوفی هر دو در قید حیات باشند، به هر کدام یک ششم از ترکه و دوسوم مابقی به دختران می رسد، اما اگر تنها یکی از والدین در قید حیات باشد، یک سوم از ارث به او و دو سوم بقیه به دختران می رسد.

اگر از ترکه اضافه ماند، بین تمام ورثه به نسبت سهم شان تقسیم می شود.

اگر پدر یا مادر یا هر دو به اتفاق پسر و دختر ورثه او باشند: هر یک از پدر و مادر یک ششم و بقیه به فرزندان می رسد که سهم پسر دو برابر دختر است. چنانچه همه فرزندان دختر یا همه پسر باشند، بقیه به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود.

در تمام فرض های عنوان شده چنانچه مرد، همسری داشته باشد که در زمان فوت او زنده باشد، او نیز جزو ورثه وی محسوب می شود و چنانچه او فاقد فرزند یا نوه باشد، سهم همسرش یک هشتم است.

البته همسر (زوجه) از اموال منقول، قیمت بنا و درختان را از ترکه ارث می برد. بنابراین اگر از مرد یک دستگاه خودرو، یک قطعه زمین همراه با ساختمان و ۱۰ اصله درخت گردو به ارث بماند، زن فقط از قیمت ساختمان و گردو و اصل خودرو ارث می برد و نه از عین قیمت زمین و ساختمان و درخت.

اگر شوهر فوت کند و وارثی جز همسرش نداشته باشد، بقیه اموال او جزو اموال بلاوارث (بدون وارث) محسوب می شود و در اختیار حاکم قرار می گیرد.

ارث مادر به فرزندان

ابتدای امر باید یک نکته اساسی را در نظر داشته باشید. اینکه به طور کلی میزان سهم الارث پسرها دو برابر دخترها می باشد، چه این ارثیه از سمت مادر باشد چه از سمت پدر تفاوتی نمی کند.

نظر به اینکه سئوالات زیادی در ارتباط با قانون ارث مادر به فرزندان و نکات حقوقی آن مطرح می‌شود در این مطلب قاعده کلی تقسیم ارث را مختصرا بررسی خواهیم نمود.

نحوه تقسیم ارث مادر بین فرزندان

با توجه به ماده ۹۰۷ قانون مدنی در مورد ارث بردن فرزندان از مادر:

چنان چه مادری فوت کند و ابوین او (پدر و مادر) نیز فوت کرده باشند و یک یا چند فرزند داشته باشد ترکه مادر به شرح ذیل بین وارث تقسیم می‌شود:

چنان چه فقط یک فرزند داشته باشد چه پسر باشد چه دختر باشد تمام ترکه مادر به او می‌رسد.

اگر اولاد متعددی داشته باشد که همه پسر باشد یا همه دختر ترکه مادر بالسویه بین آنها تقسیم می‌شود.

اگر اولاد متعددی داشته باشد و بعضی از آنها پسر و بعضی از آنها دختر باشند پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.

تقسیم ارث طلا

در نقسیم ارث مادر به فرزندان معمولا تقسیم ارث طلا نیز مطرح می شود. معمولا ارث طلا ازمتوفی زن بر جا می ماند اما ممکن است هر متوفایی اموال او شامل مقداری طلا باشد .

طلا یک کالای زینتی است که معمولا از متوفای زن بر جا می ماند .

مردم عموما بر این باورند که ، این طلاها سهم دختران متوفی می شود و پسران و دیگر وراث سهمی از آن نخواهند برد.

اما طبق قانون وراثت، طلا نیز جزء اموالی می باشد که باید تقسیم آن به صورت قانونی و بر اساس طبقات ارث انجام می شود.

طلای مربوط به متوفی مانند دیگر اموال وی اگر فقط یک وارث وجود داشته باشد به همان وارث خواهد رسید اما اگر افراد طبقات تقسیم بندی سه گانه وراث در قید حیات باشند به نسبت سهم شان بین آنها تقسیم می گردد.

نکته مهم درخصوص تقسیم ارث مادر به فرزندان

لازم به توضیح است که اگر طلایی که در اختیار زن قرار دارد و در تملک او بوده و همسرش به عنوان هدیه به وی واگذارکرده مورد وصیت قرار گیرد یک سوم از آن به نفع وارث تقسیم می گردد.

اما اگر به عنوان امانت بوده است دیگر مورد وصیت در مورد آنها قبول نخواهد بود و مانند دیگر اموالی که از متوفی مانده بین وراث به نسبت سهمشان تقسیم می گردد.

قانون تقسیم ارث مادر بین فرزندان همانطور که مطرح شده است :

پسر دو سهم و دختر یک سهم است. فتوای فقهای قدیمی و جدید شیعه نیز همین می باشد.

حال اگر وراث چند برادر امی یا چند خواهر امی یا چند برادر و خواهر امی باشند ترکه بین آن‌ها بالسویه تقسیم می‌شود ،یعنی اگر از طبقه اول ارث کسی نباشد و نوبت به طبقه دوم ارث مثل خواهر و برادر برسد اگر خواهر و برادر مادری باشند بین آنها ارث مساوی تقسیم می شود.

تقسیم ارث زن بدون فرزند

حال که دانستیم قانون تقسیم ارث مادر به فرزندان چیست باید به این موضوع بپردازیم که تقسیم ارث زن بدون فرزند چگونه خواهد بود .

اگر زن از دنیا برود و فرزندی نداشته باشد یک دوم اموال وی متعلق به همسرش خواهد بود و مابقی ارث و اموال بین بقیه وراث که در طبقات سه گانه وراث قرار دارند تقسیم می گردد .

حال اگر زن فوت کند و فرزند داشته باشد و همسر وی نیز در قید حیات باشد ،یک چهارم اموال به شوهرش و مابقی بین اولاد وی تقسیم خواهد گردید.

نکته:

برخلاف اینکه اگر زن فوت کند و به جز شوهرش وارثی نداشته باشد همه ارث به شوهر خواهد رسید، اگر مردی فوت کند و به جز زنش وارثی نداشته باشد فقط یک چهارم اموال وی به زن خواهد رسید و مابقی سهم حاکم شرع خواهد بود.

سوالات حقوقی پیرامون قانون ارث مادر به فرزندان

اگر مادر وصیت کند طلاها بین دخترانش تقسیم گردد حکم چیست؟

اگر مادر در مورد طلای خود وصیت به نفع دختران خود کرده باشد این وصیت فقط در مورد یک سوم طلا مورد قبول. الباقی آن بین وراث متوفی طبق قانون تقسیم خواهد گردید.

وصیت مادر درباره طلا به صورت کلامی قابل قبول است ؟

بر طبق قانون ارث از مادر اگر او وصیت به ارث رسیدن طلای خود به نفع دختران خود را داشته باشد باید با سند معتبر یا شهادت شهود معتبر به اثبات رسیده باشد تا مورد تایید قانونی قرارگیرد.

در غیر این صورت وراث دیگر می توانند از تصاحب کننده به عنوان کلاهبردار در محاکم قضایی طرح شکایت نمایند .

آیا قانون تقسیم ارث پدر با مادر متفاوت هست؟

خیر، قانون تقسیم ارث پدر با قانون تقسیم ارث مادر به فرزندان یکسان است.

اگر زن فوت کند و فرزند نداشته باشد اما شوهرش از زن دیگری داری فرزند باشد ، شوهر ارث می برد؟

بله اگر شوهر فرزند داشته باشد و فرزندان از زن فوت شده نباشند همچنان نصف اموال زن سهم مرد خواهد بود.

اگر زن بدون فرزند باشد ارث او به خواهر و برادرش می رسد ؟

در صورت فوت زن بدون فرزند بعد از پرداخت نصف اموالش به شوهر نیم دیگر اموال اگر وراث پدر و مادرش باشند ارث باقی مانده به سه قسمت تقسیم . سهم مادرش یک سوم و سهم پدرش دو سوم خواهد بود. نبود افراد هر طبقه از ارث باعث می گرد که ارث به افراد طبقه بعد منتقل گردد .

اگر مردی همسر خود را به قتل برساند از وی ارث می برد؟

خیر،اگر مرد زن خود را به قتل برساند از وی ارثی نخواهد برد. حتی اگر آن زن بدون اولاد باشد یا وارثی نداشته باشد.

به طور کلی قتل باعث می شود که فرد از لیست وراث حذف گردد .

اگر زنی بدون فرزند اموال خود را طی وصیتنامه کامل به همسرش ببخشد، حکم آن چیست؟

اگر زن بدون فرزنددر موردتمام اموالش به نفع شوهر وصیت کند این وصیت فقط در مورد نصف اموال پذیرفته خواهد شد. نصف دیگر اموال باید بین وراث دیگر تقسیم گردد.

اگر فردی 2 زن داشته و فقط از زن دوم دارای فرزند باشد،ارث چگونه تقسیم می شود ؟

اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد یک چهارم مال، و اگر اولاد داشته باشد یک هشتم مال به طور مساوی بین زن های عقدی او قسمت می شود. حتی اگر شوهر با هیچ یک از آنان یا بعضی از ایشان نزدیکی نکرده باشد.

حال اگر شوهر وارث دیگر ندارد، یا زمین و خانه ندارد تقسیم ارث به این صورت می باشد:

یک هشتم کل مال برای دو همسر به طور مساوی بین آنها تقسیم می شود، مابقی ازمال تقسیم شده 6 سهم تقسیم می شود که برای هر فرزند پسر 6/2 و برای هر فرزند دختر 6/1 می باشد.