شکواییه چیست ؟

شکواییه چیست ؟

به طور کلی به منظور ثبت دعوی کیفری لازم است تا در این زمینه شکواییه ای تنظیم شود . در حقیقت، نخستین گام جهت ثبت شکایت کیفری مراجعه به مراجع کیفری و دریافت فرم شکوائیه است.

شکواییه فرمی مخصوص است که قوه قضاییه موظف است آن را تهیه کند تا افراد بتوانند شکایت خود را در آن ثبت نمایند.

شکواییه که به آن شکایت نامه نیز گفته می شود، ورقه ای چاپی است که مواردی از قبیل نام شاکی، آدرس و موضوع دعوا در آن نوشته شده است و باید توسط شاکی تکمیل شود .

بنابراین می توان گفت شکوائیه در دعاوی کیفری مانند دادخواست در دعاوی حقوقی است . همانطور که برای اقامه یک دعوای حقوقی باید دادخواست داد، برای ثبت دعوای کیفری نیز باید شکایت نامه تنظیم کرد.

شکواییه چگونه تنظیم می شود؟

ماده 68 قانون آیین دادرسی کیفری شرایط شکلی شکایت نامه و نحوه تنظیم آن را مشخص کرده است .

بر اساس این ماده، اگر قصد داشته باشیم شکایت خود را در برگه شکوائیه ثبت کنیم، باید مواردی جهت ثبت شکایت در فرم مورد نظر توسط شاکی قید شود.

اما اگر شکایت در یک برگه معمولی ثبت شود باید نکات زیر در آن منظور شود.

این موارد عبارت اند از:

– نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت،

– مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق

– در صورت امکان نشانی پیام نگار، شماره تلفن ثابت و همراه و کدپستی شاکی

– موضوع شکایت ، تاریخ و محل وقوع جرم

– ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی

– ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان

– مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان

شرایط تنظیم شکواییه چیست؟

تنظیم شکوائیه باید نکات و شرایط زیر را دارا باشد که عبارتند از :

الف- داشتن اهلیت

در جرایمی که تعقیب آن منوط به شکایت شخص زیان دیده از جرم است، شخص باید اهلیت داشته باشد .

اهلیت در قانون جمهوری اسلامی ایران داشتن سن لازم است که در دختران سن ۹ سالگی و در پسران سن ۱۵ سالگی می باشد. با این حال معمولا رویه عملی دادگاه سن ۱۸ سالگی است.

در صورتی که فرد هنوز به سن لازم نرسیده باشد باید ولی یا قیم فرد نسبت به شکایت اقدام کند.

ب- شکایت شاکی

جرایمی هست که تنها با شکایت شاکی قابل پیگیری می باشد و فاقد جنبه های عمومی هستند. مانند جرایم افترا، توهین و فحاشی و … در این مسائل بلافاصله پس از تقدیم شکوائیه به دادسرا موضوع تعقیب و تحقیقات شروع می شود.

ج- اعلام و اخبار ضابطین دادگستری

در جرایم عمومی و غیر قابل گذشت با اعلام و گزارش ضابطین دادگستری تعقیب جرایم را دنبال می کند. قابل ذکر است که ضابطین قوه قضاییه در حال حاضر همان ماموران نیروی انتظامی می باشند.

با این حال در برخی موارد نیروی مقاومت بسیج و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی نیز به عنوان ضابطین دادگستری محسوب می شوند .

د- اظهار و اقرار متهم

ماده ۱۶۴ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده‌ است که « اقرار عبارت از اخبار شخص به ارتکاب جرم، از جانب خود است. » و در صورتی که قراین و مفادی بر خلاف اقرار در دست نباشد، نوبت به ادله دیگر نمیرسد و وقوع جرم با اقرار متهم اثبات می ‌شود.

ه- جرایم مشهود

جرمی را مشهود گویند که در شُرف وقوع بوده و یا زمان اندکی از وقوع آن گذشته باشد، چنانکه آثار و ادله جرم، اثبات و انتساب آن را به فاعل ممکن نماید.

تفاوت شکواییه با دادخواست

گفتیم که برای ثبت دعوای کیفری باید شکواییه و برای ثبت دعوای حقوقی باید دادخواست تنظیم نمود.

در ادامه می خواهیم بدانیم که شکواییه با دادخواست چه تفاوتی دارد؟

۱- دعوای کیفری مربوط به عملی است که برای مرتکب آن, دادگاه مجازات تعیین می کند ولی برای دعوای حقوقی دادگاه مجازاتی در نظر نمی گیرد و فقط مرتکب عمل را به دادن حقوق قانونی دیگران یا انجام تکالیفش ملزم می سازد.

۲- شکایت کیفری ( شکواییه ) را در هر کاغذی می توان نوشت و به مرجع قضایی برد ولی شکایت حقوقی حتماٌ باید در ورقه مخصوصی بنام دادخواست نوشته شود . در غیر این صورت مورد پذیرش قرار نمی گیرد (ورقه دادخواست را در داخل دادگستری ها می فروشند)

۳- برای رسیدگی به شکایت کیفری باید ابتدا به مرجعی بنام دادسرا برد و بعد از انجام تحقیقات در کلانتری و دادسرا ، جهت رسیدگی به دادگاه فرستاده می شود. ولی دادخواست حقوقی باید مستقیماٌ به دادگاه برده شود.

۴- شکایتهای کیفری ( شکوائیه ) را بدون استفاده از وکیل هم می توان در دادگستری مطرح کرد . ولی اکثر شکایت های حقوقی باید توسط وکیل دادگستری مطرح شود(مثلاٌ شکایتهایی که موضوع آن مالی و بیشتر از یک میلیون تومان است)

۵- برای مطرح کردن شکایت کیفری ( از هر نوعی که باشد) فقط یک تمر ۲۰۰۰ تومانی لازم است که در دادگستری بر روی آن زده می شود .

ولی برای طرح شکایت حقوقی , باید به تناسب ارزش مالی که راجع به آن دعوا مطرح شده یک و نیم در هزار تمبر باطل کرد (مثلاٌ برای گرفتن یک طلب ۱۰ میلیون تومانی بالغ بر ۱۵۰ هزارتومان تمبر لازم است.)

۶- پرونده بسیاری از شکایت های کیفری حتی با پس گرفتن شکایت از طرف شاکی هم بسته نمی شوند (مثل شکایت راجع به رشوه، قتل، زنا و.. ) اما شکایت های حقوقی با پس گرفتن دعوا از طرف شکایت کننده ، خاتمه می یابند.

۷- در شکایت های کیفری ( شکوائیه‌ )، به شکایت کننده شاکی ، به طرف او متشاکی یا مشتکی عنه و یا متهم گفته می شود و به موضوع پرونده نیز اتهام می گویند. اما در شکایت های حقوقی، به شکایت کننده خواهان می گویند. به طرف او خوانده گفته می شود و به موضوع پرونده هم خواسته می گویند.

۸- برای دعوت کردن طرف شکایت کیفری (متهم) به دادگاه ورقه ای بنام احضاریه برای او فرستاده می شود ولی برای دعوت کردن طرف شکایت حقوقی (خوانده) از ورقه ای بنام اخطاریه استفاده می نمایند

۹-در شکایت کیفری ( شکوائیه ) ، اگر متهم (مشتکی عنه) به احضاریه توجه نکند و در وقت تعیین شده خود را به مرجع قضایی معرفی نکند، او را جلب و به اجبار به دادگستری می برند.

ولی در شکایت های حقوقی اگر خوانده به موقع حاضر نشود ، منتظر او نمی مانند و ممکن است حق را به خواهان بدهند.

۱۰- در دعواهای کیفری بدون وکیل هم می شود به حکم دادگاه اعتراض و خواستار ارسال پرونده به دادگاه تجدید نظر شد ولی در دعواهای حقوقی فقط وکیل دادگستری باید بوسیله دادخواست تجدید نظر درخواست تجدید نظرخواهی کند.

مراحل رسیدگی به شکواییه

رسیدگی قضایی در دادگستری چند مرحله دارد (منظور از دادگستری ، تشکیلاتی است که احکام قضایی را صادر می نماید)

• مرحله طرح شکایت و شروع تحقیقات
• مرحله رسیدگی ابتدایی دادگاه اولیه
• مرحله رسیدگی تجدید نظری