اظهارنامه قضایی چیست ؟

اظهارنامه قضایی چیست ؟

در این مقاله قصد داریم تا به تعریف اظهارنامه قضایی پرداخته و نحوه تنظیم و ارسال آن را با هم مرور خواهیم کرد. پس جنانچه نمی دانید اظهارنامه چیست و شامل چه مواردی می شود با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

مطابق با ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی اظهارنامه قضایی نوشته‌ ای است که مطابق مقررات قانونی تنظیم می‌شود و یکی از راه‌ های رسمی مطالبه‌ حق به شمار می‌رود. به عبارت دیگر، ارسال اظهارنامه مقدمه‌ ای است برای مطالبه‌ حقوق.

به وسیله‌ اظهارنامه قضایی نه تنها مطالبه‌ رسمی حق امکان‌پذیر است، بلکه می‌ توان توسط آن آمادگی تسلیم هر چیزی، اعم از مال، وجه و سند را به مخاطب اعلام کرد.

بنابراین، می توان گفت اظهارنامه قضایی سندی عادی است که به طور رسمی به شخص دیگری ابلاغ می‌شود.

به همین دلیل محتوای آن یک سند عادی محسوب می‌شود اما شیوه‌ اطلاع رسانی به دیگری رسمی خواهد بود.

تا از این طریق بتوان ثابت کرد مطلبی را به دیگری اطلاع دادیم یا چیزی را تسلیم او کرده‌ ایم.

از طرف دیگر، مطابق با قانون آیین دادسی مدنی:

«هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله‌ اظهارنامه قضایی از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر این که موعد مطالبه رسیده باشد. به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی که را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند، ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید. اظهارنامه توسط اداره‌ ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه‌ ها ابلاغ می‌شود. اداره‌ ثبت اسناد و دفتر دادگاه‌ ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌ هایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری نمایند.»

اظهارنامه قضایی چه کاربردی دارد ؟

همانطور که گفتیم ، اظهارنامه قضایی وسیله ای است که با استفاده از آن می توان حقی را مطالبه کرد ، قبل از اینکه اقدام به اقامه دعوا در دادگاههای دادگستری نمود .

بر این اساس ، سایر کاربردهای اظهارنامه را می توان شامل موارد زیر دانست :

• هنگامی که کسی بعنوان مثال بدهی به ما داشته باشد ، می توان به موجب اظهارنامه حق را مطالبه نمود .
• هنگامی که کسی متعهد به انجام امری در برابر دیگری باشد ، می توان به موجب اظهارنامه ایفای تعهد را درخواست کرد .
• در مواردی که افراد می خواهند با هم صلح و سازش کنند نیز می توان با ارسال اظهارنامه این امر را به اطلاع طرف مقابل رساند .
• در صورتی که دلیلی برای اثبات ادعا و مراجعه به دادگستری وجود نداشته باشد نیز می توان با استفاده از اظهارنامه و دریافت پاسخ طرف مقابل ، به دادگاه مراجعه و به پاسخ طرف مقابل استناد نمود .
• زمانی هم که می خواهیم چیزی را به کسی تسلیم کنیم یا به عبارتی می خواهیم وفای به عهد کنیم اما طرف مقابل از پذیرش آن خودداری می کند ، می توان با استفاده از اظهارنامه قضایی این کار را انجام داد .

اظهارنامه قضایی شامل چه مواردی می شود؟

فرم اظهارنامه قضایی شامل بخش ها و مواردی است که باید به صورت صحیح تکمیل شوند. این بخش ها عبارت اند از:

• مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده: اظهارکننده (کسی که اظهارنامه را می‌فرستد) مشخصات خود شامل نام، نام خانوادگی و نشانی را قید می‌کند.
• موضوع اظهارنامه: عنوان مطلبی است که در متن اظهارنامه و قسمت خلاصه اظهارات شرح داده می‌شود.
• مشخصات و اقامتگاه مخاطب: نام، نام خانوادگی و نشانی طرف خطاب اظهارکننده نوشته می‌شود.
• خلاصه اظهارات: آنچه مورد نظر اظهارکننده است و می‌خواهد به طرف دیگر ابلاغ کند، تشریح کرده و توضیح می‌دهد.
• خلاصه جواب: در این قسمت دریافت‌کننده‌ اظهارنامه، به اظهارات فرستنده پاسخ می‌دهد.

لازم به ذکر است که اظهارنامه قضایی در سه نسخه تهیه می‌شود؛

یک نسخه در دادگستری بایگانی می‌شود، نسخه دوم به طرف مقابل ابلاغ می‌شود و نسخه سوم به همراه نتیجه ابلاغ یا پاسخ طرف مقابل به اظهارکننده اعاده می‌شود.

چگونه اظهارنامه قضایی تنظیم می شود؟

مطابق ماده ۱۵۶ ‌قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، «هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به‌ وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط براین که موعد مطالبه‌ رسیده باشد.»

به‌ طور کلی هرکس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است به‌ طور رسمی از طریق ابلاغ اظهارنامه به‌ اطلاع وی برساند. به این منظور ضمن تهیه فرم اظهارنامه آن را به شکل صحیح تکمیل نمود.

بنابراین، در تنظیم اظهارنامه اصولی باید مدنظر قرار گیرد که از مهمترین آنها می تولن به موارد زیر اشاره کرد:

• تا حد امکان تلاش شود الفاظ و عبارات ذکر شده در متن اظهارنامه قضایی کوتاه، مختصر، شفاف و بدون ابهام، دقیق و با آگاهی کامل از مفاهیم آنها باشد.
• در تنظیم اظهارنامه قضایی از درج مطالب خارج از نزاکت و استعمال الفاظ رکیک و یا عباراتی که می‌تواند افترا (یعنی نسبت دادن جرمی به دیگری) یا نشر اکاذیب تلقی شود، پرهیز شود.

عدم رعایت این نکته ممکن است موجب عدم پذیرش یا عدم ارسال اظهارنامه قضایی از سوی مرجع ارسال کننده شود.

• چنانچه همراه اظهارنامه ضمیمه ای ارسال شده باشد، حتما در متن تنظیمی به آن مورد، محل نگهداری، شماره یا مشخصات ظاهری آن اسناد، قراردادها، چک و … اشاره شود.
• همچنین لازم است متن تنظیمی را قبل از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آماده کنید تا فرصت کافی برای تنظیم دقیق آن در اختیار داشته باشید.

چگونه اظهارنامه قضایی ارسال می‌شود؟

پس از تنظیم اظهارنامه قضایی جهت ارسال تمبر بر روی آن الصاق و آن را برای ابلاغ به مخاطب به دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد محل تسلیم می‌کنیم.

در واقع در مجتمع‌ های قضایی اظهارنامه‌ ها برای ابلاغ به دفتر مجتمع قضایی تحویل می‌شوند و ۲۰ روز بعد جهت اخذ نتیجه، به همان جا مراجعه می‌شود.

در اداره ثبت اسناد نیز دبیرخانه آن اداره یا محل خاصی در سیستم تقسیم‌ بندی کاری متصدی این امر است.

پس از تحویل اظهارنامه در سه نسخه به مرجع فوق‌الذکر، ابلاغ اظهارنامه از طریق اداره ابلاغ مرجع قضایی مورد نظر صورت می‌گیرد.

به این ترتیب که یک نسخه از آن به مخاطب اظهارنامه تحویل می‌شود و در نسخه‌ های دیگر چگونگی ابلاغ اظهارنامه‌ ها و پاسخ مخاطب، به صورت کتبی قید می‌شود.

در نهایت نسخه‌های مزبور به آن مرجع مزبور اعاده می‌شود.

بنابراین، پس از یک هفته تا ۲۰ روز از تاریخ تحویل اظهارنامه بایستی به آن مرجع مراجعه و یک نسخه از اظهارنامه را دریافت کرد. نسخه دیگر نیز در دفتر اظهارنامه بایگانی می‌شود.

پس از ارسال اظهارنامه قضایی ، پیامکی حاوی تأیید ارسال آن برای فرد ارسال می‌شود.

پس از مدتی معمولا بین ۱۰ روز تا یک ماه پیامک دیگری در خصوص این‌ که طرف مقابل اظهارنامه قضایی را دریافت کرده است یا خیر ارسال می‌ گردد.

به این ترتیب، با مراجعه مجدد به دفاتر خدمات قضایی می‌توان رسید ابلاغ‌ نامه دریافت شود.

چگونه می توان به اظهارنامه قضایی پاسخ داد؟

مخاطب اظهارنامه الزام و تکلیفی به پاسخ‌ دادن به آن ندارد و مهلتی نیز برای پاسخ مخاطب از سوی قانونگذار تعیین نشده است.

با این حال چنانچه تمایل به پاسخ دادن وجود داشته باشد، باید توجه داشت که اظهارات ممکن است به‌ عنوان اقرار در دعوی بر علیه خود فرد مورد استناد قرار گیرد.

بنابراین بهتر است بدون عجله و حتی‌المقدور پس از مشورت با یک وکیل دادگستری پاسخ اظهار شود.