ابطال وکالت بلاعزل

نحوه ابطال وكالت بلاعزل

در این مقاله قصد داریم تا درباره نحوه ابطال وکالت بلاعزل اطلاعات جامع و کاملی را به شما عزیزان ارائه دهیم. همان طور که در مقاله « وکالت بلاعزل » توضحیح دادیم که وکالت بلاعزل اصولاً در مواردی داده می‌شود که بین وکیل و موکل، اعتماد و رابطه‌ قابل ‌اطمینانی وجود دارد. اما گاهی اوقات این اعتماد به جا نبوده و آثار سوء و نامناسبی به همراه دارد.

حال در ادامه این مطلب به این موضوع خواهیم پرداخت که برای ابطال وکالت بلاعزل چه کارهایی لازم است انجام دهیم.

اما پیش از آنکه نحوه ابطال وکالت بلاعزل را مورد بررسی قرار دهیم بهتر است تا به بیان تعریف این نوع وکالت و ویژگی های آن بپردازیم.

تعریف عقد وکالت

بر اساس ماده‌ ۶۵۶ قانون مدنی:

«وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام کاری، نایب خود می‌کند. باید توجه داشت که وکالت نوعی نمایندگی و نیابت در امور حقوقی و اعتباری است؛ نه در امور مادی».

ویژگی‌های قرارداد وکالت

پیش از اینکه به موضوع ابطال وکالت بلاعزل بپردازیم بهتر است تا درباره ویزگی های قرارداد وکالت صحبت کنیم.

گفتیم که وکالت عقدی عهدی و اذنی است ، یعنی نتیجه‌ مستقیم آن ایجاد تعهد برای وکیل می باشد و تملیکی صورت نمی‌گیرد. عقدی رضایی است، یعنی برای ایجاد و انعقاد این عقد به تشریفات خاصی نیاز نیست.

وکالت نوعی نمایندگی و نیابت در امور حقوقی و اعتباری است؛ نه در امور مادی. برخلاف عقد اجاره‌ اشخاص و جعاله.

عقدی جایز است، یعنی پس از انعقاد عقد، هر یک از طرفین هر وقت که بخواهند می‌توانند این عقد را برهم بزنند. مثلاً وکیل می‌تواند استعفا بدهد و موکل می‌تواند وکیل را عزل کند. در عقود جایز مانند وکالت اگر یکی از طرفین بمیرد یا دچار جنون شود، عقد خود به خود از بین می رود.

وکالت مطلق و خاص

وکالت ممکن است مطلق باشد یا خاص. وکالت مطلق وکالتی است که مقید به انجام امر خاصی از امور موکل نیست؛ بلکه برای تمام امور موکل انشا شده است.

اما وکالت خاص یعنی وکالت برای امری مشخص و معین. اگر وکالت مطلق باشد.

این وکالت فقط برای امور مالی است و امور غیرمالی را دربر نمی‌گیرد مگر اینکه تصریح شود.

این وکالت فقط برای اداره امور مالی موکل است؛ نه دخل و تصرف در اموال موکل.

روش‌های غیر قابل‌ فسخ کردن عقد وکالت

پیش از اینکه به مواردی که منجر به ابطال وکالت بلاعزل می شوند بپردازیم لازم است تا کمی درباره روش های غیر قابل فسخ کردن عقد وکالت صحبت نماییم.

همان طور که قبلا بیان شد که عقد وکالت عقدی جایز است که پس از انعقاد عقد هر یک از طرفین هر وقت که بخواهند می‌توانند این عقد را برهم بزنند.

حال وکیل یا موکل اگر بخواهد از این کار جلوگیری کند، چه طرقی وجود دارد؟

اگر این عقد وکالت که جایز است در ضمن یکی از عقود لازم (عقد لازم نقطه‌ مقابل عقد جایز است که پس از انعقاد آن، هر یک از طرفین هر وقت که بخواهند نمی توانند این عقد را برهم بزنند و اگر یکی از طرفین بمیرد یا دچار جنون شود، عقد از بین نمی‌رود) درج شود.

مثلاً اگر عقد وکالت در قرارداد خرید و فروش یا قرارداد اجاره درج شود. آن هم به صورت شرط نتیجه.

مثال: در ضمن قرارداد فروش یک خودرو شرط شود که خریدار وکیل فروشنده است تا برود دفترخانه و خودرو را به نام خود بزند.

در این حالت با اینکه عقد وکالت جایز است اما چون در ضمن قرارداد خرید و فروش (که عقدی لازم است) آمده، دیگر موکل نمی‌تواند هر وقت که خواست وکیل را عزل کند. مگر اینکه عقد اصلی (در اینجا قرارداد خرید و فروش) به دلیلی از بین برود.

اسقاط حق فسخ به صورت شرط نتیجه ضمن یک عقد لازم است. یعنی عقد وکالت مستقلاً منعقد می‌شود ولی در عقد لازمی مانند اجاره درج شود که وکیل یا موکل یا هر دو حق فسخی که در رابطه با عقد جایزِ وکالت دارند را از خود سلب و ساقط نموده‌اند.

اگر در ضمن عقد لازمی مانند اجاره توافق شود که وکالت منعقدشده، دارای مدت است و این تعیین مدت حاکی از اراده‌ طرفین باشد که آن‌ها می‌خواستند در این مدت، عقد قابل‌فسخ توسط طرفین نباشد.

تذکر: در تمامی سه شیوه‌ فوق اگر یکی از طرفین فوت کند یا دچار دیوانگی شود، عقد خودبه‌خود منحل می‌گردد. فایده شیوه‌های مذکور فقط در این است که طرفین اگر زنده و در حالت غیر جنون هستند، نتوانند هر وقت که مایل بودند عقد را برهم بزنند.

موارد ابطال وکالت بلاعزل

۱- فوت وکیل یا موکل

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل، می تواند فوت وکیل یا موکل باشد.

تذکر: می‌توان در عقد وکالت مقرر کرد که بعد از فوت وکیل، وکالت همچنان باقی بماند و وراث وکیل وکالت را بر عهده بگیرند.

این امر به منزله‌ آن است که در زمان انشای عقد وکالت برای وکیل، وکالت معلقی هم برای وراث او انشا شود. بدین ترتیب که وکالت وراث وکیل، معلق به فوت خود وکیل باشد و با فوت وکیل، وکالت وراث او از حالت تعلیق خارج‌شده و قطعی می‌گردد.

۲- جنون یا دیوانگی وکیل یا موکل

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل ، جنون یا دیوانگی وکیل یا موکل است.

۳- اگر وکالت در امور مالی باشد، سفاهت وکیل یا موکل

۴- انجام دادن موضوع وکالت توسط خود موکل

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل ، انجام دادن موضوع وکالت توسط خود موکل است. اگر شخصی به دیگری وکالت بلاعزل دهد که مثلاً خانه‌اش را به فلان قیمت بفروشد، اما قبل از انجام این کار توسط وکیل، خود موکل این کار را انجام دهد و خانه‌اش را به غیر بفروشد.

در اینجا چون دیگر موضوعی (خانه‌ای) برای فروش وجود ندارد، طبیعتاً وکالت بلاعزلی برای فروش هم باقی نخواهد ماند.

۵- از بین رفتن موضوع وکالت

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل ، از بین رفتن موضوع وکالت است. یعنی اگر مثلاً شخصی به دیگری وکالت بلاعزل فروش خانه‌اش را بدهد اما پیش از انجام این کار آن خانه در اثر زلزله یا آتش‌سوزی یا…. از بین برود، وکالت بلاعزل خودبه‌خود از بین می‌رود.

هرگاه عقد وکالت بلا عزل اقاله شود: یعنی وکیل و موکل با رضایت یکدیگر درباره‌ انحلال و یا تفاسخ عقد به تفاهم برسند.

۶- اگر عقد وکالت بلا عزل مدت‌دار باشد و این مدت منقضی شده باشد.

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل انقضای مدت وکالت است. البته در صورتی که وکالت بلاعزل مدت دار بوده باشد.

۷- اگر عقد وکالت بلا عزل ضمن عقد لازمی بوده باشد و آن عقد لازم به دلیلی منحل گردد

این عقد وکالت بلاعزل قابلیت بلاعزل بودن خود را از دست می‌دهد و تبدیل به عقد جایزی می‌شود که هر یک از طرفین هر وقت که بخواهد می‌توانند آن را فسخ کنند.

۸- ممنوعیت وکیل از وکالت: مانند انفصال دائمی از وکالت دادگستری.

یکی از موارد ابطال وکالت بلاعزل ممنوعیت وکیل ار وکالت است. در این حالت چون برای وکیل انجام وکالت ناممکن می‌گردد یعنی اجرای تعهد به‌طور همیشگی غیرممکن می‌شود، عقد وکالت خودبه‌خود منفسخ خواهد شد.

اگر موضوع وکالت بلا عزل مالی باشد: ورشکستگی موکل باعث انفساخ وکالت است. چون ورشکسته از تصرف در اموال خود ممنوع است؛ اما ورشکستگی وکیل موجب انفساخ وکالت نیست. چون شخص ورشکسته در اموال دیگران به نحو وکالت ممنوع نیست.

چه مدارکی برای تنظیم وکالت‌نامه لازم می‌باشد؟

برای نوشتن وکالت‌نامه و یا کلاً وکالت دادن به غیر برای انجام امری، به همراه داشتن کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل ضروری است و کپی آن‌ها هم باید به همراه باشد.

در ضمن اگر قرار شده است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی یا … وکالت داده شود، باید سند و مدارکی که نشان‌دهنده مالکیت موکّل است هم به دفترخانه‌ ارائه گردد.

اساساً هر حقی که قرار است از سوی موکل به وکیلی داده شود، باید مدارکی مبنی بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه گردد.