به این نوشته چند امتیاز میدهید؟

سهم الارث طبقه دوم ( سهم الارث خواهر و برادر )

در این مقاله قصد داریم تا درباره سهم الارث طبقه دوم یعنی سهم الارث خواهر و برادر متوفی اطلاعات جامع و کاملی را به شما عزیزات ارائه دهیم. ابتدا به تعریفی از طبقه دوم پرداخته و سپس میزان سهم الارث هر یک را مشخص خواهیم کرد.

چنانکه ماده ۸۶۲ ق.م مقرر می دارد ، وراث طبقه دوم عبارتند از : « اجداد ، برادر و خواهر و اولاد آنها، در صورتی که هیچ یک از افراد وارث طبقه اول موجود نباشد ، ترکه بین وراث طبقه دوم تقسیم می شود.»

این است که ماده ۹۱۶ قانون مدنی می گوید : هرگاه برای میت و ارث طبقه اولی نباشد ترکه او به وارث طبقه دوم می رسد.

وراث طبقه دوم بر دو دسته اند : اجداد ، برادر و خواهر و اولاد آنها.

۱- دسته اول :

اجداد کسانی هستند که شخصی به یک یا چند فاصله از آنها متولد شده است . خواه از طرف مادر یا شخص مزبور نسبت داشته باشند که آنان را اجداد امی (مادری ) نامند ، مانند پدر مادر و مادر مادر هرچه بالا رود ، خواه از طرف پدر نسبت با شخص داشته باشند که آنان را اجداد ابی ( پدری ) گویند، مانند پدر پدر و مادر پدر هرچه بالا رود ، دسته اجداد قسمتی از خویشاوندان صعودی متوفی می باشند.

۲ – دسته دوم :

به نام دسته اطراف نامیده می شوند عبارتند از : کسانی که با متوفی از یک نفر به وجود آمده اند، مانند برادر و خواهر متوفی که هر دو از پدر یا مادر و يا ابوين متوفی متولد شده اند و همچنین برادر زاده با خواهر زاده و یا نوه برادر و نوه خواهر متوفی که غیر مستقیم از پدر یا مادر و یا ابوین او به وجود آمده است.

در صورتی که برادر یا خواهر فقط از طرف پدر با متوفی نسبت داشته باشد ، اخوه ابی یا کلاله ابی گویند و چنانکه فقط از طرف مادر با متوفی نسبت داشته باشند اخوه امی یا کلاله امی نامند و هرگاه با متوفی از یک پدر ومادر باشند اخوه ابوینی یا کلاله ابوینی گویند .

1. سهم الارث طبقه دوم از نوع : وارث منحصر به فرد

در صورتی که در طبقه دوم وارث منحصر به یک فرد باشد ، خواه از دسته اول ( اجداد ) باشد یا از دسته دوم (اطراف) از هر درجه که باشد، تمامی ترکه از آن او خواهد بود.

زیرا با بودن وارث در طبقه دوم ، ورثه طبقه سوم از ارث محروم می باشند. (ماده ۹۱۷ ق.م)

ماده ۹۲۳ ق.م در مورد جد یا جد منحصر به فرد حکم را تکرار نموده است و می گوید: « اگر جد یا جده تنها باشد اعم از ابی یا امی تمام تر که به او تعلق می گیرد.

 ۲- سهم الارث خواهر و برادر از نوع : ورثه متعدد

در صورتی که ورثه متوفی عبارت باشند از چند برادر و خواهر ( که به آنها اخوه گویند ) سهم الارث خواهر و برادر به طریق ذیل تقسیم می شود:

چند برادر یا چند خواهر ابوینی، در صورتی که ورثه متوفی منحصر در چند برادر با خواهر ابوینی باشند ، تمامی ترکه را بالسویه بین خود تقسیم می نمایند (ماده ۹۱۹ ق.م)

چند برادر یا چند خواهر ابی با امی، در صورتی که ورثه منحصر به چند برادر با چند خواهر ابی باشند، تمامی ترکه بالسویه تقسیم می شود. در صورتی که ورثه منحصر به چند برادر یا چند خواهر امی باشند ، تمامی ترکه را بین آنان بالسویه نقسیم می نمایند. (ماده ۹۱۹، ۹۲۱ق.م)

چند برادر یا خواهر ابوینی یا ابی ، در صورتی که ورثه متوفی منحصر به چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی باشند ترکه بین آنان به نسبت پسر در برابر دختر تقسیم می شود .

ماده ۹۲۰ قانون مدنی درخصوص سهم الارث طبقه دوم مقرر می دارد :

اگر وارث میت چند برادر و خواهر ابوینی یا چند برادر و خواهر ابی باشند حصه ذكور دو برابر اناث خواهد بود.

در صورتی که اخوه ابی یا ابوینی و امی با یکدیگر باشند دو مورد پیش می آید :

اولا طبق ماده ۹۱۸ ق.م :« اگر میت اخوه ابوینی داشته باشد اخوه ابی ارث نمی برند ، در صورت نبودن اخوه ابوینی ، اخوه ابی حسه ارث آنها را می برند.

ثانيا ماده ۹۱۸ ق.م : « اخوه ابوینی و اخوه ابی هیچ کدام اخوه امی را از ارث محروم نمی کنند.»

بنابراین طبق ماده ۹۲۲ ق.م «هرگاه اخوه ابوینی ( یا اخوه ابی ) و اخوه امی با هم باشند تقسیم به طریق ذیل می شود :

اخوه ابوینی یا ابی با یک کلاله امی ، در صورتی که ورثه متوفی منحصر به اخوه ابوینی یا ابی با یک خواهر یا برادر امی باشد به یک کلاله امی سدس و بقیه به اخوه ابوینی یا ابی داده می شود . ( ماده ۹۲۲ ق.م )

اخوه ابوہنی یا ابی با چند کلاله امی، در صورتی که ورثه متوفی منحصر به برادر و خواهر ابوینی یا ابی با چند خواهر و برادر امی باشد ، به کلاله امی ثلث و در ثلث به اخوه ابوینی یا ابی داده می شود . (ماده ۹۲۲ ق.م)

اولاد اخوه، به دستور قسمت اول ماده ۹۲۵ ق.م « در تمام صور مذکوره در مواد فوق اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه ، قائم مقام آنها شده و با اجداد ارث می برند ، در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه بر حسب نسل به عمل می آید، یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که به واسطه او به میت می رسد. بنابراین اولاد اخوه ابوینی یا ابی حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها و اولاد کلاله امی حصه کلاله امی را می برند. »

به دستور قسمت دوم ماده ۹۲۵ ق.م ، در تقسیم بین افراد یک نسل اگر اولاد اخوه ابوینی یا ابی تنها باشند ذکور در برابر اناث می برد و اگر از کلاله امی باشند بالسویه تقسیم می کنند و اجداد ، در صورتی که ورثه منحصر به اجداد و جدات باشند به دستور ماده ۹۲۳ ق.م تر که به طریق ذیل تقسیم می شود :

جد و جده و ابی و امی ، در صورتی که ورثه متوفی منحصر در جد و جده ابی باشد ، ترکه بین آنها به نسبت ذکور در برابر اناث تقسیم می شود؛ ( شق دوم ماده ۱۲۳ ق.م ) و اگر همه امی باشند بین آنها بالسویه تقسیم می گردد…»

بنابراین چنانچه کسی بمیرد و یک جد و یک جده ابی داشته باشد دو ثلث آن به جد و یک ثلث آن به جده داده می شود.

جد و جده ابی یا امی، در صورتی که ورثه متوفی منحصر در جد یا جده ابی یا جده أمی باشد، ثلث ترکه به جد با جده امی داده می شود و دو ثلث بقیه به جد یا جده ابی متعلق است . ( شق سوم ماده ۹۲۳ ق.م)

ورثه اطراف و اجداد، در صورتی که ورثه ميت عبارت از اجداد و کلاله باهم باشند، (منظور از کلاله برادر و خواهر است خواه ابوینی یا ابی و يا امی) در این صورت طبق ماده ۹۲۴ ق.م عمل می شود .

ماده ۱۲۴ قانون مدنی در خصوص سهم الارث طبقه دوم مقرر می دارد :

هرگاه میت ، اجداد و کلاله با هم داشته باشد دو ثلث ترکه به وراثی می رسد که از طرف پدر قرابت دارند و در تقسیم آن حصه ذکور در برابر اناث خواهد بود و یک ثلث به وراثی می رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بالسویه تقسیم می نمایند لیکن اگر خویش مادری فقط یک برادر یا یک خواهر امی باشد فقط سدس ترکه به او تعلق خواهد گرفت.

به موجب ماده ۹۲۵ قانون مدنی ، در تمام صور مذکور در مواد فوق اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر ، اولاد اخوه قائم مقام آنها شده و یا اجداد ارث می برند.

در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه بر حسب نسل به عمل می آید یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که به واسطه او به میت می رسد.

بنابراین اولاد اخوه ابوینی یا ابی حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها و اولاد کلاله امی حصه کلاله امی را می برند.

در تقسیم بین افراد یک نسل اگر اولاد اخوه ابوینی با ابی تنها باشند ذکور در برابر اناث می برد و اگر از کلاله می باشند بالسویه نقسیم می کنند. و نیز به موجب ماده ۹۲۶ قانون مدنی ، در صورت اجتماع کلاله ابوینی و ابی و امی کلاله ابی ارث نمی برد.

٣- سهم الارث طبقه دوم از نوع : سهم الارث زوجین

به دستور ماده ۹۲۷ ق.م « در تمام مواد مذکور درخصوص سهم الارث طبقه دوم هریک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه . متقربين به مادر هم اعم از اجداد یا کلاله فرض خود را از اصل ترکه می برند. هرگاه به واسطه ورود زوج یا زوجه نقصی موجود گردد نقص بر کلاله ابوینی یا ابی یا بر اجداد ابی وارد می شود. »