وکالت بلاعزل چیست

وکالت بلاعزل چیست و چه شرایطی دارد

در این مقاله قصد داریم تا به این موضوع بپردازیم که وکالت بلاعزل چیست ؟ پیش از اینکه به تعریف وکالت بلاعزل بپردازیم لزوم وکالت و انتخاب وکیل را مورد بررسی قرار خواهیم داد. همان طور که در بخش های مربوط به نمونه دادخواست ها گفتیم بهتر است برای انجام کارهای حقوقی خود به وکیل دسترسی داشته باشید.

لزوم انتخاب وکیل

بسیاری از اشخاص، انجام برخی از کارهای خود را به دلایل مختلفی به فرد دیگری می‌سپارند که از جمله آن نداشتن تخصص یا زمان کافی‌ است. این کار نه تنها در عرف بلکه در قوانین هم به رسمیت شناخته شده و از آن به وکالت یاد می‌شود.

در واقع وکالت فقط به معنای سپردن امور حقوقی به وکلا و کارشناسان حقوق نیست بلکه در کارهای دیگری که نیازی به مراجعه به دادگاه ندارند و اصطلاحا امور اداری هستند نیز می‌توان وکالت داد.

وکالت انواع مختلفی دارد که یکی از بحث‌برانگیزترین آن‌ها وکالت بلاعزل است که در این مطلب با توضیح مفهوم آن شرایط و قواعد و نکات آن آشنا می‌شویم.

وکالت چیست؟

پیش از تعریف وکالت بلاعزل، لازم است به‌صورت مختصر با عقد وکالت آشنا شویم. در واقع وکالت بلاعزل، یک روش دادن وکالت به شخص دیگری‌ است که شرایط خاصی دارد.

در قانون عقد وکالت به معنی نایب قرار دادن شخصی برای انجام امری‌ است. بر این اساس طرف اول که کار خود را به دیگری می‌سپارد،‌موکل و طرفی که کار را به‌عهده می‌گیرد، وکیل است و کاری که توسط وکیل انجام می‌شود،انگار توسط خود موکل انجام شده است.

انواع عقد و قرارداد

عقود (قرارداد) که بین دو طرف تنظیم می‌شوند، ‌دو حالت دارند:

اول- عقود لازم؛ به این معنی که دو طرف نمی‌توانند از جانب خود آن را یک طرفه به هم بزنند، مگر در شرایط خاصی که قانون اجازه داده است. مثلا هر دو طرف توافق کنند یا اینکه ایرادی در کالا باشد که قابل پذیرش نیست و فروشنده از ابتدا آن را پنهان کرده است.

دوم- عقود جایز؛ این نوع قراردادها قابل فسخ از طرف هر کدام از طرفین است که مثال بارز آن عقد وکالت است.

مفهوم وکالت بلاعزل چیست ؟

حال که لزوم وکالت را دانستیم باید بدانیم که وکالت بلاعزل چیست ؟ با توجه به تعریفی که از وکالت و نوع عقد آن شده است، وکالت از جمله عقدهایی‌است که توسط هر یک از طرفین قابل فسخ است.

اما نوعی از وکالت این خاصیت را ندارد. به این معنی که طرفین یک جانبه نمی‌توانند آن را برهم بزنند، مگر اینکه شرایط قانونی برای آن وجود داشته باشد. این نوع وکالت به نام وکالت بلاعزل شناخته می‌شود.

پس در پاسخ به این سوال که وکالت بلاعزل چیست باید در یک تعریف ساده گفت که وکالت بلاعزل، وکالتی‌ است طرفین در آن حق فسخ و برهم زدن وکالت را ندارند.

موارد کاربرد وکالت بلاعزل چیست؟

کاربرد وکالت بلاعزل چیست؟ از جمله رایج ترین موارد کاربرد این نوع وکالت در خرید و فروش اموال غیر منقول از جمله خانه و آپارتمان و همچنین وکالت بلاعزل در گرفتن طلاق می باشد. در ادامه این دو مورد را به طور کامل شرح می دهیم.

وکالت بلاعزل در فروش اموال غیر منقول

در بسیاری از موارد، خریدار و فروشنده پس از انجام معامله، بنا به دلایلی فعلا مایل به انتقال مالکیت از طریق سند رسمی نیستند برای مثال به دلیل طولانی بودن روال اداری انتقال سند و عجله داشتن طرفین، و یا آماده نبودن شرایط انتقال سند.

در اینگونه موارد، طرفین تصمیم می گیرند معامله را انجام دهند، لیکن فروشنده به خریدار وکالت می دهد که پس از مهیا شدن شرایط انتقال سند، از جانب فروشنده سند رسمی را به خود انتقال دهد. همچنین کارهای اداری و تشریفات انتقال سند را نیز از جانب وی انجام دهد.

در این حالت، فروشنده(موکل) و خریدار (وکیل) محسوب می شود و برای جلوگیری از سوء استفاده، فروشنده حق عزل خریدار را که وکیل محسوب می شود از خود سلب می نماید.

این نوع فروش چه آثار و عواقبی به دنبال دارد؟ در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

آثار وکالت بلاعزل در فروش خانه و آپارتمان

اولا باید دانست اینگونه وکالت هرگز موجب انتقال مالکیت به خریدار نمی باشد و مالکیت فقط از طریق انتقال سند رسمی صورت می پذیرد، لذا طرفین می بایست به محض مهیا شدن شرایط، اقدام به انتقال سند رسمی نمایند.

این قرارداد با فوت طرفین، جنون طرفین، یا استعفای وکیل باطل می‌شود و لذا از استحکام زیادی برخوردار نیست. بنابراین بهتر است صرفا جهت انجام امور اداری اعطا شود و چنانچه ملکی به صورت وکالتی خرید و فروش می‌شود، خیلی سریع وکالت آن به سند قطعی تبدیل شود.

در وکالت بلاعزل، موکل(فروشنده) می‌تواند خودش کارهای اداری مربوط به معامله را انجام دهد و این حق از او گرفته نمی‌شود.

در وکالت بلاعزل، اگر موکل فوت کند، و خریدار هنوز سند مالی که خریده است به نام نزده باشد، وراث متوفی موظفند برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام نمایند، چون قرارداد با فوت موکل فسخ می شود.

وکالت بلاعزل در طلاق

همانطور که می دانید، در کشور ما، حق طلاق شرعا و قانونا با مرد است.

«ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی». ولی مرد می تواند هنگام عقد نکاح و یا پس از آن به موجب یک سند رسمی، به همسر خود وکالت دهد که هر زمانی اراده نمود خود را از جانب مرد، طلاق دهد.

به این امر وکالت در طلاق گفته می شود که البته در زبان عامیانه اشتباها تحت عنوان “حق طلاق زن” شناخته می شود. در مقاله « تفاوت حق طلاق و وکالت در طلاق » به تفصیل به این موضوع پرداختیم.

زیرا حق طلاق در هر صورت با مرد است و این کار صرفا به معنای دادن نیابت به زن از جانب مرد برای مطلقه نموده خود می باشد و حق طلاق را به زن منتقل نمی کند.

دادن این وکالت از جانب مرد به زن، به دو شکل صورت می پذیرد:

الف) در هنگام وقوع: عقد نکاح و به صورت شرط ضمن عقد به زن وکالت داده می شود که هر زمان خواست خودش را مطلقه نماید.

ب) پس از عقد نکاح: به صورت مجزا با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، ضمن یک عقد جداگانه مرد، وکالت طلاق را به زن اعطا می نماید. اثر این وکالت این می باشد که زن به موجب آن می تواند هر زمانی خود را از جانب مرد مطلقه نماید.

آیا وکالت بلاعزل قابل فسخ و ابطال است؟

همانطور که بیان شد، وکالت هرچند بلاعزل نیز ، با فوت یا جنون طرفین فسخ می‌شود.

در این صورت خریدار دیگر قادر نخواهد بود مالی را که خریده است به نام خود سند بزند و وراث متوفی می بایست برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام نمایند که این فرایند بسیار وقت‌گیر و مستلزم مشکلاتی است.

بنابراین در اینگونه موارد، حتما باید نسبت به انتقال رسمی مال مورد نظر در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام نمود.

همچنین این عقد با از بین رفتن موضوع یا مورد وکالت، انجام اقدام منافی با موضوع وکالت توسط موکل و پایان مدت وکالت نیز ابطال می شود.

نتیجه گیری وکالت بلاعزل

حال که دانستیم وکالت بلاعزل چیست می توانیم برای اعطای این وکالت بهتر تصمیم بگیریم.

وکالت عقدی جایز است که طرفین می توانند هر زمان آنرا فسخ نمایند اما وکالت بلا عزل که ضمن عقد لازم گنجانده می شود از لزوم عقد تبعیت می کند و قابل بر هم زدن نمی باشد مگر اینکه مدت تمام شود یا مورد وکالت از بین رود.

برای نوشتن وکالت‌ نامه بلاعزل به شکل قانونی می بایست به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نمود و در قالب سند رسمی، اقدام به تنظیم وکالتنامه نمود.

البته موقع نوشتن عقدنامه ازدواج هم وکالتنامه هایی از طرف عروس و داماد به یکدیگر داده می‌شود که مسلما این وکالت‌‌ ها در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت خواهند شد؛ مثل وکالت بلاعزلی که توسط داماد به عروس بابت طلاق اعطا می‌شود.

ضمنا چنانچه قرار است وکالت بابت خرید و فروش خودرو یا ملکی داده شود باید اسناد و مدارکی که نشان‌ دهنده مالکیت موکل می باشد نیز به دفترخانه‌ها ارائه شود.

اصولا هر حقی که قرار است از جانب موکل به وکیلی داده شود، می بایست مدارکی دال بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه شود.

وکالت فقط مربوط به امور مالی نیست گرچه بیشتر در این امور استفاده می‌شود. برای مثال توافق بر وکالت برای انتقال سند رسمی یکی از انواع وکالت است که از سوی فروشنده به خریدار داده می‌شود.

در امور غیرمالی مانند ازدواج نیز می‌توان وکالت داد و نحوه بلاعزل کردن، به این صورت است که طرفین در هنگام یک عقد لازم (عقدی که طرفین نمی‌توانند یکجانبه آن را فسخ کنند)، عقد وکالت را نیز اعمال کنند.

برای مثال در خرید و فروش خانه که یک عقد لازم است،‌ فروشنده به خریدار برای انتقال سند وکالت می‌دهد که در این شرایط وکالت او از نوع بلاعزل است، اما اگر طرفین بخواهند وکالت به صورت ساده باشد،‌می‌توانند قرارداد وکالت را به صورت جداگانه و نه به عنوان یک شرط در ضمن عقد خرید و فروش اعمال کنند.

نکات وکالت بلاعزل

نکته اولی که در مورد عقد وکالت باید در نظر داشته باشید، این است که:

موکل با دادن وکالت به وکیل می‌توانند به‌طور هم‌زمان مورد وکالت را انجام دهد و در واقع به این معنی نیست که موکل کار را به وکیل واگذار کرده و خودش هیچ اختیاری در انجام ندارد. این موضوع در مورد وکالت بلاعزل نیز وجود دارد.

وکالت به صورت ساده یا بلاعزل در صورت فوت یا دیوانگی هر یک از طرفین از بین می‌رود و تنها تفاوت آن در اختیار بر هم زدن معامله است.