حضانت فرزند بعد از فوت پدر به عهده چه کسی است ؟

حضانت فرزند بعد از فوت پدر بر عهده چه کسی است؟

شاید برای کسانی که شوهر خود را از دست داده اند این سوال پیش آید که حضانت فرزند بعد از فوت پدر با چه کسی است ؟ برای پاسخ به این سوال با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

پیش از اینکه به مطرح کردن موضوع حضانت فرزند بعد از فوت پدر بپردازیم بایستی به طور مختصر درباره حضانت فرزند صحبت کنیم.

حضانت فرزند عبارت از اقتداری است که قانون به منظور نگهداری و تربیت اطفال به پدر و مادر آنان اعطا کرده است. در این حضانت اقتدار، حق و تکلیف به هم آمیخته است.

از نتایج تکلیف بودن حضانت بی اعتباری قرارداد راجع به واگذاری یا اسقاط آن و پرداخت وجه الترام از سوی پدر و مادر است ؛ حقوق پدر و مادر وسیله اجرای تکالیف آنان است و می توان آن را به دو عنصر نگهداری و تربيت طفل تجزیه کرد.

حضانت فرزند بعد از فوت پدر

طبق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی « در صورت فوت یکی از ابوین ، حضانت طفل با آن که زنده است خواهد بود؛ هر چند متوفی، پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد. »

در مقاله « تفاوت حضانت با قیمومیت » به تفصیل به بیان تفاوت بین این دو مقوله پرداختیم. اینکه کسی که قیم فرزند است با کسی که حضانت او را به عهده دارد یمی است یا خیر.

طبق ماده فوق، چنانچه حضانت کودک با پدر باشد و پدر فوت کند، در صورتی که مادر کودک در قید حیات باشد، حضانت طفل بر عهده مادر خواهد بود حتی در صورتی که پدر قیّم تعیین کرده باشد و یا در موردی هم که بعد از فوت پدر ولایت با جدّ پدری باشد، در این موارد نیز حضانت کودک با مادر است.

بنابراین، چنانچه پدر کودک فوت کند پدر بزرگ کودک یا قیّمی که از طرف پدر معین شده، صلاحیت بر عهده گرفتن حضانت کودک را ندارد. بلکه حضانت فرزند بعد از فوت پدر بر عهده مادر است .

در صورت ازدواج مادر حضانت با چه کسی است؟

ازدواج مادر پس از فوت پدر مانع حضانت کودک نیست. به طور اطلاق و عموم، حضانت فرزند بعد از فوت پدر به مادر محول شده است و ازدواج مادر این تکلیف را منتفی نمی‌کند.

در صورتی حضانت فرزند بعد از فوت پدر از مادر ساقط می شود که او محجور شود و یا صلاحیت اخلاقی حضانت را نداشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله « حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر » مراجعه کنید.

حضانت فرزند بعد از فوت مادر

حال که درباره حضانت فرزند بعد از فوت پدر صحبت کردیم باید ببینیم درصورت فوت مادر حضانت با چه کسی خواهد بود. مطابق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی، « در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت طفل با آن که زنده است خواهد بود. » بنابراین، حضانت فرزند بعد از فوت مادر، در صورت زنده بودن پدر کودک، با او خواهد بود و در صورت فوت والدین حضانت بعد از فوت والدین، با جدّ پدری است.

حضانت فرزند بعد از فوت والدین

پس از بررسی حضانت فرزند بعد از فوت پدر باید به موضوع حضانت فرزتد بعد از فوت والدین بپردازیم.

حضانت در صورت فوت پدر، با مادر کودک و در صورت فوت مادر، بر عهده پدر است. مطابق قانون، در حالتی که پدر و مادر کودک هردو فوت کرده باشند، حضانت در درجه اول با جدّ پدری است. یعنی پدرِ پدر کودک صلاحیت برای حضانت دارد. چنانچه پدربزرگ نیز زنده نباشد، حضانت با وصی خواهد بود.

چنانچه وصی تعیین نشده باشد، حضانت با قیم خواهد بود و قیم را در این مورد دادگاه تعیین می کند.

حضانت فرزند بعد فوت پدر ولایت و حق ملاقات طفل پس از فوت پدر

طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر خود می باشد. در صورت ثبوت حجر یا خیانت یا عدم قدرت و لیاقت او در اداره امور صغیر یا فوت پدر به ‌تقاضای دادستان و تصویب دادگاه شهرستان حق ولایت به هریک از جد پدری یا مادر تعلق می‌گیرد.

مگر اینکه عدم صلاحیت آنان احراز شود که در‌ این صورت حسب مقررات اقدام به نصب قیم یا ضم امین خواهد شد. ‌دادگاه در صورت اقتضاء، اداره امور صغیر را از طرف جد پدری یا مادر تحت نظارت دادستان قرار خواهد داد. ‌در صورتی که مادر صغیر، شوهر اختیار کند حق ولایت او ساقط خواهد شد.

در این صورت اگر صغیر، جد پدری نداشته یا جد پدری صالح برای اداره امور‌ صغیر نباشد دادگاه به پیشنهاد دادستان حسب مورد مادر صغیر یا شخص صالح دیگری را به‌عنوان امین یا قیم تعیین خواهد کرد. ‌امین به تشخیص دادگاه مستقلاً یا تحت نظر دادستان امور صغیر را اداره خواهد کرد.

هریک از پدر یا جد پدری نسبت به اولاد خود ولایت دارند و ولایت هریک از آنان در ردیف و عرض یکدیگرند، نه در طول هم و ولایت یکی بر دیگری رحجان و برتری ندارد .

نظر به اینکه تربیت، نگاهداری، اداره اموال و حقوق مالی و رعایت غبطه و صرفه و صلاح مولی‌علیه از شئون خاص ولی قهری است. و اقتضای عمل به تکلیف شرعی و قانونی و اخلاقی ولی قهری ایجاب می‌کند در صورت فوت پدر، جد پدری (بدون عذر شرعی و قانونی) از ملاقات مولی‌علیه خود چشم‌پوشی نکند.

نقض غرض و برخلاف مقتضای اعمال حق و تکلیف ولایت است و هیچ دلیل شرعی و قانونی نیز بر نهی و منع جد پدری از داشتن حق ملاقات مولی‌علیه خود وجود ندارد.

چنانچه حضانت فرزند بعد از فوت پدر به مادر واگذار شود، اجداد پدری و مادری علی‌الخصوص جد پدری حق ملاقات با نواده خود را دارند و دادگاه می‌تواند سرپرست طفل را به فراهم کردن وسایل ملاقات، اجبار و الزام کند.

مضافاً حق ملاقات فرزند برای جد پدری به منظور اعمال ولایت قهری و انجام تکالیف قانونی وی، ضروری بوده و نمی‌توان ولی قهری را از ملاقات منع کرد مگر در صورت وجود علت قانونی.