طلاق بائن

مقدمه ای بر طلاق بائن

در این مقاله قصد داریم تا درباره طلاق بائن و انواع آن اطلاعات کامل و جامعی را به شما عزیزان ارائه دهیم. ابتدا به تعریف طلاق بائن پرداخته و سپس آثار آن و تفاوت آن با طلاق رجعی خواهیم پرداخت.

در مقاله « انواع طلاق » گفتیم که انواع طلاق عبارتست از طلاق رجعی و طلاق بائن . البته تقسیم بندی طلاق به رجعی و بائن تنها یک دسته از تقسیمات طلاق به شمار می رود .

با این توضیح که در طلاق رجعی برای مرد حق رجوع به زندگی مشترک در ایام عده وجود دارد ولی در طلاق بائن این امکان فراهم نیست . لذا آگاهی از انواع طلاق موضوعی مهم است و می تواند باعث آگاهی طرفین از حقوق خود بعد از طلاق شود . به همین دلیل در این مقاله به توضیحات کاملی در خصوص اینکه طلاق بائن چیست و انواع طلاق بائن کدامند خواهیم پرداخت .

طلاق بائن چیست

همانطور که اشاره شد ، یکی از انواع طلاق ، طلاق بائن است . طلاق بائن طلاقی است که برخلاف طلاق رجعی ، مرد دیگر نمی تواند در مدت زمان عده زن ، به زندگی رجوع کند .

اما در طلاق رجعی مرد می تواند در مدت عده زن نزد زوحه برگشته و بدون نیاز به انعقاد عقد ازدواج جدید ، همان عقد ازدواج قبلی با شرایط قبلی دوباره به رسمیت شناخته خواهد شد و انگار اصلا طلاقی صورت نگرفته است .

لازم به ذکر است که عده در طلاق برای زن به مدت سه طهر یا سه ماه می باشد و زن در طول این مدت در طلاق رجعی حق ازدواج مجدد نخواهد داشت .

به علاوه اینکه ، طلاق بائن آثاری که طلاق رجعی بر جای می گذارد را نخواهد داشت . به عنوان مثال، در طلاق بائن زن در طول مدت عده حق دریافت نفقه نخواهد داشت و در صورتی که در مدت عده یکی از طرفین فوت کند ، دیگری از او ارث نخواهد برد .

انواع طلاق بائن

در ادامه توضیح مفهوم طلاق بائن باید به این بپردازیم که انواع و اقسام طلاق بائن کدامند . به عبارت دیگر ، مطابق قانون در چه مواردی طلاق از نوع بائن است .

ماده 1145 قانون مدنی انواع طلاق بائن را نام برده است که بر اساس آن در موارد زیر طلاق از نوع طلاق بائن است :

1. طلاقی که قبل از زناشویی واقع شود.
2. طلاق زن یائسه(یائسه زنی است که به اقتضای سن که معمولا پنجاه سالگی است عادت زنانگی نمی بیند و زمان بارداری او به پایان رسیده است.)
3. طلاق خلع و مبارات، توضیحا اضافه می کند طلاق خلع طلاقی است که زن به لحاظ کراهت(بیزاری) از شوهرش با بخشیدن مالی به او طلاق می گیرد و طلاق مبارات طلاقی است که این بیزاری دو طرفه باشد ( زن و شوهر از هم بیزار باشند و میلی به ادامه زندگی نداشته باشند.)
4. سه طلاق( یعنی سومین طلاقی که بعد از سه وصلت پی در پی بوجود آید.) طلاق هایی که از طرف دادگاه خانواده به تقاضای زوجه و به لحاظ عسر و حرج صادر می شود . جزء در یک مورد (طلاق زوجه غایب مفقود الاثر) که رجعی است در بقیه موارد بائن است یعنی شوهر حق رجوع ندارد. زیرا رجعی بودن این گونه طلاق ها با فلسفه وجودی دادگاه های خانواده و مفاد ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی اصلاحی آبان ۱۳۷۰ منافات دارد.

بنابراین ، در صورتی که قبل از رابطه زناشویی میان زن و مرد ( مثلا در دوران عقد ) طلاق رخ دهد ، طلاق از نوع بائن است . همچنین در خصوص زنی که یائسه شده و یا طلاق خلع و مبارات . با این توضیح که طلاق خلع و مبارات که به سبب کراهت زن از مرد و یا کراهت طرفین نسبت به یکدیگر واقع می شود ، زن باید مالی را به مرد بدهد تا او حاضر به طلاق دادن زن بشود .

بنابراین ، در صورتی که طلاق از نوع خلع و مبارات باشد ، مرد دیگر امکان رجوع به زن را ندارد ؛ مگر اینکه زن بخواهد مالی را که به مرد تملیک کرده است را پس بگیرد یا اصطلاحا به آن مال رجوع کند که در این صورت ، مرد نیز حق رجوع را خواهد داشت . به علاوه اینکه در صورتی که زن و مرد سه بار از هم طلاق بگیرند و دوباره ازدواج کرده یا در عده طلاق رجوع کنند ، برای بار سوم طلاقشان طلاق از نوع بائن است .

رجوع از بذل

به دلیل اینکه طلاق خلع از اقسام طلاق بائن است، پس از تحقق آن مرد نمى‌تواند در زمان عده به همسر خود رجوع کند؛ این در حالی است که زن مى‌تواند به فدیه پرداختى به شوهرش در زمان عده رجوع کند و آن را پس بگیرد، هرچند مرد ناخشنود باشد. در این صورت، زوج مى‌تواند به همسرش رجوع کند در این ‌که جواز رجوع زن مشروط به امکان صحت رجوع مرد است یا نه، اختلاف وجود دارد.

بنا بر قول نخست، در صورت عدم امکان رجوع مرد ـ مانند آن‌ که زن عده نداشته یا سه طلاقه باشد ـ رجوع زن نیز صحیح نیست.

همچنین در این‌ که صحت رجوع زن مشروط به آگاهى شوهر از آن است یا نه، اختلاف وجود دارد. البته باید توجه داشت که رجوع به بذل عمل حقوقی یک طرفه‌ای است که به طور صرف به اراده زوجه واقع می‌شود اما با وجود یک جانبه بودن آن باید دارای شرایطی باشد:

• از جمله اینکه زوجه فقط در ایام عده می‌تواند به فدیه رجوع کند.
• دیگر اینکه زوج باید در ایام عده از رجوع زوجه به بذل آگاهی یابد تا بتواند به طور متقابل حق خود را اعمال کند.

واضح است چنانچه زوج از این امر (رجوع زوجه به بذل) آگاهی نداشته باشد، رجوع زوجه به بذل باطل خواهد بود. رجوع باید به گونه‌ای باشد که زوج نیز توانایی رجوع به نکاح را داشته باشد. با رجوع زوجه به بذل، وصف بائن بودن طلاق زائل شده و در این صورت طلاق رجعی می‌شود و شوهر می‌تواند در ایام عده به زوجه رجوع کند.

بنابراین در طلاق خلع، اگر زوجه نسبت به بذل رجوع کند، طلاق رجعی می‌شود و زوج می‌تواند به زوجه رجوع کند، هر چند زوجه راضی به این امر نباشد و اگر راضی به رجوع باشد، زوج می‌تواند رجوع کند، حتی اگر زوجه نسبت به بذل رجوع نکرده باشد.

در این فرض، در واقع زوجه بذل را به زوج هبه غیر معوض کرده، چون راضی شده است که زوج بدون باز پس دادن بذل به او رجوع کند. با رجوع زوج، همان ازدواج قبلی احیا می‌شود و همان مهریه ثابت خواهد بود. لازم به ذکر است که مهریه جدید، منوط به عقد جدید پس از انقضای عده است.